कार्य वैरम् । तस्य चानिवर्त्यब्रह्मास्त्रेण विप्लुष्टं विशेषेण दग्ध-
मिदं मम शरीरम् अर्जुनस्य वैष्णवत्वाद् वंशात्मकं बीजभावा-
ऽवशिष्टमत एव सन्तानबीजम् । कुरूणामपि मुक्तिदानाद्वंशाभावे
न मुक्तिरिति कुरुपाण्डवानां ग्रहणम् । कुरुभिः सहिताः पाण्डवाः
कुरुपाण्डवाः कौरवाः पाण्डवाश्चेति पक्षे, जनपदे लुबिति
योगविभागाल्लुप् । अन्तर्बीजमात्ररूपेण स्थितं देहं दग्धैरप्यशै-
रदग्धभावनया अन्यथा प्रतीतैः सह जुगोपेत्यर्थः । दाहानन्तरं
रक्षणमत्यशक्यम् । दाहो धर्मरक्षार्थः । मोक्षे प्रतिबन्धाभावा-
ऽर्थश्च । इदमित्यविकलवायाङ्गुल्या निर्द्देशः । मदङ्गमिति स्वा-
ऽनुभवो दर्शितः । सन्तानस्य बीजमिति तदानीं रक्षायामिदा-
नीं चारक्षायां हेतुः । कुरुवंशोद्भवा ये पाण्डवा इति मूलतोभक्त-
सर्वात्मना गर्भदाहे गोप्यस्याभावाद् गोपनासम्भव इति गोप्य-
मंशमाहुः ।। अर्जुनस्येत्यादिना॥ स्थूलांशे दग्धेऽप्युक्तबीजत्वांशात्मको
धर्मस्तु वैष्णवांशत्वात् स्थित एवेति दग्धानप्यंशान् स्वसामर्थ्येन
अदग्धान् भावितवानिति तैः सहभूतं बीजभावं जुगोपेत्यर्थः ।।
योगविभागादिति॥ जनपदशब्दात् क्षत्रियादञिति सूत्रप्राप्ताञ्प्रत्यय-
स्य लोपस्तु, जनपदे लबिति सूत्रेण भवति इह कुरुशब्दस्य जन-
पदावाचित्वेऽञो लोपासम्भवादेवं प्रयोगासम्भव इत्याशङ्क्य तत्सं-
भवप्रकारमाहुः ॥ योगविभागादिति ॥ जनपदशब्दे विभक्ते कृते,
लुबित्येतावन्मात्रं सूत्रमिति जनपदाऽवाचित्वेऽपि तत्प्रत्ययलोपा-
त्तथा शब्दसिद्धिरित्यर्थः ॥ अन्यथा प्रतीतैरिति ॥ पूर्वं दग्धत्वेन
प्रतीतानामदग्धस्वेन प्रतीतिरन्यथा प्रतीतिः ॥ धर्मरक्षाऽर्थ इति ।
वेदमन्त्रेणाधिष्ठापितब्रह्मरूपदेवताकं हि ब्रह्माऽस्त्रम् । तत्कार्यस्य
भगवता प्रतिबन्धे भगवतो वेदमार्गरक्षकत्वलक्षणो धर्मो गच्छदिति
तथा ॥ एतेनादाहेऽपि सामर्थ्यं प्रभौ सूचितम् ॥ मोक्ष इति ॥ वेद-
मन्त्राधिष्टिता देवता हि स्वकार्य कृत्वा निवर्तते । तदकरणे तदनि-
वृत्त्या मोक्षप्रतिबन्धः स्यान्मर्यादामार्ग इति तदभावार्थ तथेत्यर्थः ।।
