कारणानां विलक्षणत्वात् । साक्षात् प्रवेशस्तु प्रतीत्यैव बोधितः।
यथाधिदैविकानि कारणरूपाण्येवं दन्तादीन्यप्याधिदैविकानीति
पूर्ववत्तेषामप्यत्र प्रतीतौ न कोऽपि विरोधः ॥ १६॥
एवं दृष्टान्तद्वयमुपपाद्य तेषामाधिदैविकानां भगवतो भेदो भविष्यतीति तन्निराकरणार्थं दार्ष्टान्तिकेऽतिर्दिशति--
एवं भवान् बुद्ध्यनुमेयलक्षणे-
र्ग्राह्यैर्गुणैः सन्नपि तद्गुणाग्रहः ॥
अनावृतत्वाद् बहिरन्तरं न ते
सर्वस्य सर्वात्मन आत्मवस्तुनः ॥ १७॥
एवं भवानिति ॥ एवंरूपो भवानेवेत्यर्थः ।
अन्यथा मूलस्यातादृशत्वे कार्यं तादृशं न कदापि
भवेदिति पुनर्दषणान्तरमाशङ्क्या परिहरति ।
बुद्ध्यनुमेयेति ॥ ननु भगवान् दृश्यः कथमन्यथा
सर्वमुक्तिश्च स्यात् । बाह्यत्वेन भिन्नत्वेन च कथं
प्रतीयते । न हि भगवान् बाह्य एव भिन्न एव ।
तस्माद्भिन्नत्वेन बाह्यत्वेन च दृश्यत्वेन च
प्रतीयमानत्वाद्दोषत्रयसद्भावान्नानन्दमयो भगवानितिचेत्तत्राह ।
बुद्ध्या अनुमेयं लक्षणं येषां तादृशैरिन्द्रियैर्ग्राह्यर्र्गुणैरूपादिभिः
सह तत्र विद्यमानो भवान् गृह्यमाणोऽपीन्द्रियसंबन्धयुक्तोऽपि
सन्नपि तद्गुणेन्द्रियसामर्थ्यैर्न ग्रहो यस्य । यद्यपि भगवानिन्द्रियेषु
विषयेष्वपि वर्त्तते, तथापि तेषामिन्द्रियाणां न भगवद्ग्राहणसामर्थ्यं,
न वा आधिदैविकानामन्याऽर्थनिविष्टानां ग्राह्यस्वरूपत्वाच्च न
ग्राहकम् । न वा विषयाणां स्वाधिदैविकैः सह ग्राहकसंबन्धः ।
अतः सर्वत्र विद्यमानोऽपि रूपभूतोऽपि रूपे गृह्यमाणे न गृह्यसे ।
इन्द्रियाणां प्रत्यक्षता तु नास्ति । आत्माग्राहकत्वात् । अतो
रूपोपलब्धिः करणसाध्या
