अथ एकचत्वारिंशः सर्गः
[सगरयज्ञसमापनम्]
पुत्रांश्चिरगतान् ज्ञात्वा सगरो रघुनन्दन !
नप्तारमब्रवीद्राजा दीप्यमानं स्वतेजसा ॥ १ ॥
एवमश्ववदश्वान्वेषिष्वपि प्रत्यागमनरहितेषु सगरस्य तदुभयान्वेषणप्रवृत्तिः-पुत्रानित्यादि । चिरगतान् ज्ञात्वेति । अप्रत्यायातानिति शेषः । नप्तारं-पौत्रम् ॥ १ ॥
शूरश्च कृतविद्यश्च पूर्वैस्तुल्योऽसि तेजसा ।
पितॄणां गतिमन्विच्छ येन चाश्वोऽपवाहितः ॥ २ ॥
पूर्वैः-पितृभिः । गतिं-वृत्तान्तं । येन चाश्वोऽपवाहितः-देशान्तरं प्रापितः, तद्गतिं च अन्विच्छ ॥ २ ॥
अन्तर्भौमानि सत्त्वानि वीर्यवन्ति महान्ति च ।
तेषां त्वं प्रतिघातार्थं सासिं गृह्णीष्व कार्मुकम् ॥ ३ ॥
भूमेरन्तः यानि भौमानि-भूबिलमाश्रितानि सत्त्वानि-महानागप्रमुखानि सन्ति । कार्मुकाविषयासन्नसंहारार्थं-सासिमिति ॥ ३ ॥
अभिवाद्याभिवाद्यांस्त्वं हत्वा विकरानपि ।
सिद्धार्थस्सन्निवर्तस्व मम यज्ञस्य पारगः ॥ ४ ॥
अभिवाद्यान्–अभिवादनमर्हन्तीत्यभिवाद्याः, 'तदर्हति' इति यत् । सिद्धार्थस्सन्निवर्तस्व । अश्वमेधयज्ञस्य पारगः, अन्तर्भाविताणिः,गमैः 'अन्तात्यन्त' इत्यादिना ढः, पारप्रापकश्च भव ॥ ४ ॥
एवमुक्तोंऽशुमान् सम्यक् सगरेण महात्मना ।
धनुरादाय खड्गं च जगाम लघुविक्रमः ॥ ५ ॥
