न्यवेदयत चात्मानं तस्मै लक्ष्मणपूर्वजः
पुत्रौ दशरथस्यावां, भगवन् ! रामलक्ष्मणौ ॥ १३ ॥
भार्या ममेयं वैदेही कल्याणी जनकात्मजा
मां चानुयाता विजनं तपोवनमनिन्दिता ॥ १४ ॥
पित्रा प्रव्राज्यमानं मां सौमित्रिरनुजः प्रियः ।
अयमन्वगमद्भ्राता वनमेव दृढव्रतः ॥ १५ ॥
पित्रा नियुक्ताः, भगवन् ! प्रवेक्ष्यामस्तपोवनम् ।
[१]धर्ममेव चरिष्यामः तत्र [२]मूलफलाशनाः ॥ १६ ॥
धर्ममेवेति । वानप्रस्थधर्ममेव, न तु मृगयादिराजधर्मात् वनप्राप्तिरित्यर्थः । तदेव प्रदर्श्यते-तत्रेत्यादि । पितॄनियोगतः प्रवेष्टव्यवन इत्यर्थः ॥ १६ ॥
तस्य तद्वचनं श्रुत्वा राजपुत्रस्य धीमतः ।
उपानयत धर्मात्मा गामर्ध्यमुदकं ततः ॥ १७ ॥
गामर्ध्यमिति । गां-मधुपर्कमिति यावत् । तथा हि स्मृतिः 'गोमधुपर्कार्हो । वेदाध्याय्याचार्यऋत्विक्स्नातको राजा वा धर्मयुक्तः' इति ॥ १७ ॥
नानाविधानन्नरसान् वन्यमूलफलाश्रयान् ।
तेभ्यो ददौ तप्ततपाः वासं चैवाभ्यकल्पयत् ॥ १८ ॥
नानाविधान्-नानाप्रकारानू, अन्नरसान्-अद्यत इत्यन्न अन्नानि ; रसाः पानीयविशेषाः तान्-वन्यमूलफलाश्रयानेव, न तु जानपदान् ॥ १८ ॥
