पुटमेतत् सुपुष्टितम्
498
[अयोध्याकाण्डः
रामसन्तापः
अधर्मभयभीतश्च परलोकस्य चानघ !
तेन, लक्ष्मण ! नाद्याहं आत्मानमभिषेचये ॥ २६ ॥
यदेवं अतः-अधर्मेति । अधर्मात् भयम्, कैकेय्यै पितृदत्तवरपालन- प्रतिज्ञाक्षतिरूपाधर्मात् भीत इत्यर्थः । परलोकस्य चेति । नाशात् भीत इति शेषः ॥ २६ ॥
विजन इत्यनेन स्वविलापे लोकदुःखप्रसङ्गपरिहारनिर्बन्धाभावः आवेदितः ॥ २७ ॥
[४]विलप्योपरतं रामं गतार्चिपभिवानलम् ।
समुद्रमिव निर्वेगं आश्वासयत लक्ष्मणः ॥ २८ ॥
अश्वासयत-आश्वासयादेति यावत् ॥ २८ ॥
ध्रुवमद्य पुरी, राजन् ! [५]अयोध्याऽऽयुधिनां वर !
निष्प्रभा त्वयि निष्क्रान्ते गतचन्द्रेव शर्वरी ॥ २९ ॥
आयुधिनां इति पदम् ॥ २९ ॥
[६]नैतदौपयिकं, राम ! यदिदं परितप्यते ।
विषादयसि सीतां च मां चैव, पुरुषर्षभ ! ॥ ३० ॥
- ↑ बहुजनमध्ये मनसोऽनवधानतया न केशाधिक्यप्रतीतिः, विजने तु देशे अवीव क्लेशोन्मेष इत्यनुभवात् विजन इत्युक्तम् । स्वानुरक्तजनदुःखासहिष्णु वादश्रुपूर्णमुखत्वं, न तु वस्तुतः । 'व्यसनेषु मनुष्याणां भृशं भवति दुःखितः' इत्युक्तेः-ती. अश्रुपूर्णमुखात्वं नटवलोकव्यवहारानुसारेणेति बोध्यम्-ति. एतव्याख्यात्रा-वक्तर्वं दशमश्लोकव्याख्यान एवोक्तम् ।
- ↑ बहु-च.
- ↑ दीनः-च.
- ↑ विलापोपरतं-च.
- ↑ राम अयोध्या-च.
- ↑ 'युक्तमौपयिकं' इत्यमरः । न युक्तमित्यर्थः ।
