तातस्य प्रियकामेन यौवराज्यं [१]मपेक्षता ।
लोकयोरुभयोः शक्यं नित्यदा सुखमेधितुम् ॥ ३६॥
अपेक्षता-अङ्गीकुर्वता। नित्यदा-छान्दसो दाप्रत्ययः ॥ ३६ ॥
उपचारः-स्वामिभृत्यभावोचितसत्कारः । यत् ब्रूयां त्वद्वचनात् परमपि, तत् क्षन्तुमर्हसि, प्रत्युत्तरं वदतीति न क्रोद्धव्यमित्यर्थः ॥ ३८ ॥
कथं च त्वद्विहीनोऽहं प्रतियास्यामि तां पुरीम् ।
तव, [४]तात ! वियोगेन पुत्रशोकाकुलामिव ॥ ३९ ॥
किं ब्रवीषीत्यतः कथमित्यादि । तव वियोगेनेत्यन्वयः । [५] तात-स्वामिन् इति यावत् । पुत्रवियोगजः शोकः-पुत्रशोकः, तेनेवा-कुलामिति । च शब्दः पूर्वान्तर्भावेण योज्यः ॥ ३९ ॥
सराममपि तावन्मे रथं दृष्ट्वा तदा [६]जनः ।
विना रामं रथं दृष्ट्वा विदीर्येतापि सा पुरी ॥ ४० ॥
मे रथमिति। मत्प्रवर्त्यं रथमित्यर्थः ॥ ४० ॥
दैन्यं हि नगरी गच्छेत् दृष्ट्वा शून्यामिमं रथम् ।
सूतावशेषं स्वं सैन्यं हतवीरमिवाहवे ॥ ४१ ॥
हतवीरं-हतरथिनमित्यर्थः ॥ ४१ ॥
