अष्टचत्वारिंशस्सर्गः
[पौरविलापः]
[१]तेषामेवं विषण्णानां पीडितानामतीव च ।
बाष्पविप्लुतनेत्राणां सशोकानां मुमूर्षया ॥ १ ॥
अथ प्रतिनिवृत्तपौरजनस्य पुरे स्थित्वा शोचनम्-तेषामित्यादि । मुमूर्षया-मर्तुमिच्छयोपलक्षितानाम् ॥ १ ॥
अनुगम्य निवृत्तानां रामं नगरवासिनाम् ।
उद्गतानीव सत्त्वानि बभूवु[२]रमनस्विनाम् ॥ २ ॥
सत्त्वानि-अन्तःकरणानि । उद्गतानि-उत्क्रान्तानीव बभूवुः, मृततुल्यतयाऽवस्थिता इत्यर्थः । अमनस्विनां-दुर्मनस्कानां-खिन्नानामिति यावत् ॥ २ ॥
स्वं स्वं निलयमागम्य पुत्रदारैस्समावृताः ।
अश्रूणि मुमुचुस्सर्वे बाप्पेण पिहिताननाः ॥ ३ ॥
न चाहृष्यन् न चामोदन् वणिजो न प्रसारयन् ।
न चाशोभन्त [३]पण्यानि नापचन् गृहमेधिनः ॥ ४ ॥
न चामोदन्निति । नामोदन्तेति यावत् । न प्रसारयन्-न प्रासारयन् इति यावत् । अत एव पण्यानि नाशोभन्त-न दृष्टानीत्यर्थः ॥ ४ ॥
[४]नष्टं दृष्ट्वा नाभ्यनन्दन् विपुलं वा धनागमम् ।
पुत्रं प्रथमजं लब्ध्वा जननी नाभ्यनन्दत ॥ ५ ॥
