पुटमेतत् सुपुष्टितम्
220
[अयोध्याकाण्डः
कौसल्यासान्त्वम्
गच्छेदिति यत् तन्ममापि न रोचते । 'आर्ये' इति कौसल्या-सम्बोधनम् ॥ २ ॥
विपरीतश्च वृद्धश्च विषयैश्च प्रधर्षितः ।
नृपः किमिव न ब्रूयात् चोद्यमानः समन्मथः ॥ ३ ॥
ननु राजचोदिते वनवासे [१]कथमिह स्थातुं शक्यमित्यत्राह-विपरीत इत्यादि । विपरीतः–प्राप्तप्रकृतिवैपरीत्यः । तत्र हेतुः- वृद्ध इत्यादि । चोद्यमान इति । स्त्रियेति शेषः । किमिव न ब्रूयात्-अनुचितशतमपि ब्रूयादेव । अतो न श्रद्धार्हमिति शेषः ॥ ३॥
ननु कथं राजदोषप्रयुक्तता विवासनस्य; रामदोषप्रयुक्तता वा कस्मान्न स्यादित्यत्राह-नास्येत्यादि । रामस्येत्यर्थः । अपराधं- पितृविषयकं । तथाविधो दोष इति । असमञ्जदेरिवान्यविषयको या विवासनहेतुरपराध इत्यर्थः ॥ ४ ॥
अहं हनिष्य इति । अन्यायेन प्रवृत्ताभिषेकविघ्नं करिष्यति चेदिति शेषः । अत्र हेतुः-धर्मायुक्तमिति ॥ ५ ॥
