पुटमेतत् सुपुष्टितम्
196
[अयोध्याकाण्डः
रामाभ्यनुज्ञा
एकोनविंशः सर्गः
[रामाभ्यनुज्ञा]
तदप्रियममित्रघ्नो वचनं मरणोपमम्
श्रुत्वा न विव्यथे रामः कैकेयीं चेदमब्रवीत् ॥ १ ॥
एवं वनवासनियोजितस्य भगवतो ब्रह्मणो रामस्याभिषेकाविशेषं वनवासस्य च परमसन्तोषतया प्रवृत्तिः । तदप्रियमित्यादि । मरणोपमं लोकदृशा ॥ १ ॥
एवमस्तु गमिष्यामि वनं वस्तुमहं त्वितः ।
[१]जटाचीरधरो राज्ञः प्रतिज्ञामनुपालयन् ॥ २ ॥
'द्विर्नाभिभाषते' इत्युक्तत्वात् 'एवमस्तु' इत्येव केवलमाह ॥
इदं तु ज्ञातुमिच्छामि किमर्थं मां महीपतिः ।
नाभिनन्दति दुर्धर्षो यथापूर्वमरिन्दमः ॥ ३ ॥
मन्युर्न च त्वया कार्यो देवि ! ब्रूमि तवाग्रतः ।
यास्यामि भव सुप्रीता वनं चीरजटाधरः ॥ ४ ॥
[२]मन्युर्न च त्वया कार्येति । यतो नाभिनन्दतीति शेषः । ब्रूमि-ब्रवीमीति यावत् ॥ ४ ॥
- ↑ जटाजिन-ङ
- ↑ 'मम वनवासं राजा स्वयं नादिशति खलु' इति राज्ञे भवता न मन्युः कार्येति व्याख्यातुराशयः । गोविन्दराजीये-"मनुः-दैन्यं 'मन्युदैन्ये' इत्यमरः" इत्युक्तम् । वस्तुतस्तु-'मत्स्वभावशीलादिकं ज्ञात्वापि राजा मां किमर्थं नाभिनन्दति । स्वयं कुतो वा नादिशति' इति रामेण निर्वेदादुक्ते 'तर्हि राज्ञः साक्षादादेशादेवायं वनं गच्छेत्किम् ? मम वचनेऽस्य विश्वासो नास्ति वा' इति कुपितां देवीमिङ्गितैर्ज्ञात्वा श्रीरामः कैकेयीं प्रसाद्य विश्वासमुत्पादयत्यनेन वाक्येनेति तु स्वरसम् ॥
