तत्प्रविश्य महाराजः स्वमन्तःपुरमृद्धिमत् ॥ १६ ॥
न ददर्श प्रियां भार्यां कैकेयीं शयनोत्तमे ।
[१]स कामबलसंयुक्तो रत्यर्थं मनुजाधिपः ॥ १७ ॥
अपश्यन् दयितां भार्यां पप्रच्छ विषसाद च ।
कामबलं-काममोहबलं तत्संयुक्तस्तथा । अत एव रत्यर्थमन्विष्य दयितां अपश्यन् पप्रच्छ, विषसाद चेति ॥ १७ ॥
[२]न हि तस्य पुरा देवी तां वेलामत्यवर्तत ॥ १८ ॥
न च राजा गृहं शून्यं प्रविवेश कदाचन ।
तां वेलामिति । कामवशात् स्वशयनागमनवेलामिति यावत् ॥
ततो गृहगतो राजा कैकेयीं पर्यपृच्छत ॥ १९ ॥
यथापुरमविज्ञाय स्वार्थलिप्सुम[३]पण्डिताम् ।
अपण्डितां कैकेयीं स्वार्थलिप्सुमविज्ञाय, यथापुरं-अनतिक्रमेऽव्ययम्, “अव्ययीभावश्च” इति नपुंसकत्वाद्ध्रस्वत्वम्, यथा-पूर्वं-यथा अदर्शनकाले पृच्छति तथा प्रतीहारीं पृच्छति स्म ।
प्रतीहारी त्वथोवाच संत्रस्ता सुकृताञ्जलिः ॥ २० ॥
देव ! देवी भृशं क्रुद्धा क्रोधागारमभिद्रुता ।
प्रतीहार्या वचः श्रुत्वा राजा परमदुर्मनाः ॥ २१ ॥
विषसाद पुनर्भूयो [४]लुलितव्याकुलेन्द्रियः ।
