माता च विशिष्य कौसल्या कुशलादिकमभिवक्तव्या । इदं
च-वक्ष्यमाणं एनां विशिष्य प्रब्रूयाः ॥ १७ ॥
धर्मनित्या यथाकालं अग्न्यगारपरा भव ।
देवि ! देवस्य पादौ च देववत् परिपालय ॥ १८ ॥
किं तत् ! इत्यतः-धर्मेत्यादि ॥ १८ ॥
अभिमानं च मानं च त्यक्त्वा वर्तस्व मातृषु ।
[१]अनु राजानमार्यां च कैकेयीमम्ब ! कारय ॥ १९ ॥
अभिमानं च मानं चेति । 'गर्वोऽभिमानोऽहंकारो मानश्चितसमुन्नतिः' । राममातृत्वप्रधानमहिषीत्वादिप्रयुक्तोऽहङ्कार:- अभिमानः ; तत्प्रयुक्तो मानः-इतरतिरस्कारकश्चित्तविकारः । राजानमनुराज्ञः पश्चात् कैकेयीं चार्यामेवाभिवादय ॥ १९ ॥
भरते च राजवत् वृत्तिः वर्तितव्या-सम्पादनीया । कथमुमयमित्यतः - अर्थेत्यादि । हि यस्मात् अर्थज्येष्ठाः सन्तो गजानो भवन्ति, अतः खपुत्रायार्थसिद्धिविषये वरबलेन देव्याः कैकेय्याः प्रवृत्तत्वात् भरतस्य च राजदत्तार्थज्यैष्ठ्याच्च तद्विषयवैमुख्यनिवृत्तये राजधर्ममनुस्मर ॥ २० ॥
- ↑ अनुगतो राजा यस्यास्तां कैकेयी हे अम्ब ! आर्या श्लाघ्यां कारय-ति. अन्विति तुल्यायें राजानं कैकेयीं च तुल्यमनुवर्तस्व- गो. यद्वा-राजानं आर्यो कैकेयीं च अनुकारय-अनुसरेति यावत् ।
- ↑ जीवत्यपि दशरथे कैकेयीवरात् भरत एव खलु राजा । अतः दशरथे पतित्वानुगुणवर्तनं, भरते राजत्वानुगुणवर्तनं चोच्यते ॥
- ↑ अप्यज्येष्ठा-ङ. च.
