एतत् पृष्ठम् अपरिष्कृतम् अस्ति
290
[अरण्यकाण्ड:
लक्ष्मणशङ्का
शष्पोपरि प्रतिष्ठापिता बृसी-तापसासनं-; तस्यामित्यर्थः । विनीता-प्रसारितायाम् | उपासितुं - त्वत्समीपे अवस्थातुमित्यर्थः ।। १९ ।।
[१] काम वृत्तमिदं रौद्रं स्त्रीणामसदृशं मतम् ।
वपुषा त्वस्य सत्वस्य विस्मयो जनितो मम । २० ।।
कामवृत्तमिति । कैकेय्यादिवत् स्वकामप्रयोजनाय तन्नियोजन- रूपमिदं कृत्यं घोरं स्त्रीणां असदृशं-अनुचितामेति यद्यपि मतं-ज्ञातम्; अथापि अस्य स्वप्नविस्मयः मम जनित इति कौतुकनिवृत्त्यर्थ अनुचितमपि करोमीत्यर्थः ॥ २० ॥
नक्षत्रपथवर्चसेति । नक्षत्र सदृशनानाबिन्दूपलक्षितत्वात् । नक्षत्रपथः - छाया पथः । राघवस्यापीति । संभावितासंभावितवस्तु- तत्त्वनिरूपण कुशल बुद्धेरपीत्यर्थः । मनो विस्मयमागतमिति। भवितव्य- तायाः प्राबल्यादिति शेषः ॥ २१ ॥
- ↑ आनयेति वक्तुमध्ययुक्तम् । अतः तवापि कुतूहलमस्ति चेत् तथा क्रियतामिति भावः । अनेन पूर्व आनयेति प्रमादादुक्तस्य क्षमापणं कृतम्- गो. अथवा स्त्रीणां कार्यसाधनाय प्रकटी क्रियमाणः विनयः अत्र प्रदर्शितः ।
- ↑ न केवलं स्त्रीपारवश्येन कृतवान्; किन्तु स्वविस्मयेनापीत्याह - तेनेत्यादिना - गो.
- ↑ नक्षत्रसढ शबिन्दूपकक्षितस्वात् तत्तुल्यवचेसा-गो.
- ↑ मनः विस्मयं आगतं - प्राप्तं बभूव ।
