कारकविभक्त्यधिकारः ६३
१४२. इदं नो वाचकेभ्य: सानुरोधमभ्यर्थनम् ।
१४३. असकृद् व्याख्यातमपीदं पद्यं नास्माकं मतावुपारोहति ।
१४४. मध्यरात्रमपि प्रजागरे नयन्तस्ते नाप्तकामा अभूवन्निति चित्रम् ।
१४५. संस्कृतभाषाया: सर्वसाधारण कियानादर इति न विदितं ते
१४६. दारिद्र्यदुःखदग्धाय स्वदेशाय तस्य हृदये कापि वेदना नाभूत् ।
१४७. लोका लोभाय धर्मस्य बलिं ददति प्रायेण, तेन१ न्यञ्चन्त्यहरहः ।
१४८. अहं हि भवतां छायेवानुगत इति परिपाल्यो भवद्भिः ।
१४९. तस्मिन्समये धर्मशास्त्रनिबन्धा अपि तस्मिन्नेव रागे रञ्जिता
अभूवन् ।
१५०. मूलस्य रक्षणमविगणय्य न जातु शाखानां समृद्धिर्भवितुं शक्या।
१४२. वाचकेष्विति साधु । ईदृशे विषये चतुर्थ्या नावसरः । याच्ञा
मोघा वरमधिगुरणे इति मेघे कालिदासप्रयोगः ।
१४३. मतिमुपारोहतीति वक्तव्यम् । आरोहतेर्नित्यं सकर्मकत्वात् ।
१४४. प्रजागरेणेति इत्थम्भूतलक्षणे तृतीया वक्तव्या काव्यशास्त्रविनो-
देन कालो गच्छति धीमतामित्यत्र यथा ।
१४५. संस्कृतभाषायां जनस्य (जनसामान्यस्य) कियानादर इत्येवं
वक्तव्यम् । सर्वेषां साधारण इति सर्वसाधारणः । सर्वसाधारण
इति नापेक्ष्यते जनशब्देन गतार्थत्वात् । संस्कृतभाषा ह्यादरस्य
विषय इति तत्र युक्ता सप्तमी । कस्यायमादर इत्याकाङ्क्षायां
जनस्येत्युच्यते। जनस्य (जनसामान्यस्य) इत्यनुक्त्वा सर्वसाधारण
इत्येवोच्यताम् । सर्वसाधारण आदर इत्यन्वयः । सर्वेषां
साधारण इति षष्ठीसमासः ।
१४६. दारिद्रयदुःखदग्धस्य देशस्य कारणात् तस्येत्येवं वाक्यं प्रणेयम् ।
१४७. धर्मं बलिमित्येव साधु । धर्मो बलित्वेन रूप्यते इति धर्म बलि-
मिति व्यस्तरूपकेणाभिधाने रूप्यरूपकयो: सामानाधिकरण्यम् ।
१४८. अनुगत इति कर्तरि क्तः । भवतश्छायामिवानुगत इति वक्तव्यम्।
१४९. तेनैव रागेण रक्ता इत्येवं वक्तव्यम् । तेन रक्तं रागात्(४।२।१)
इति लिङ्गाद्रागस्य करणतेष्टा । रञ्जिता इत्यत्र व्यर्थो णिच्
परिहार्यः ।
१५०. शक्येति भावे कृत्यः । तेन समृद्ध्या भवितुं शक्यम् इत्येवमुपन्य-
सनीयम् ।
१. अघो गच्छन्ति ।
