स्त्रीप्रत्ययाधिकारः ३५
४३. को नाम सहेत शेमुषीमुषीमरुन्तुदामीदृशीं न्यक्क्रियाम्१ ।
४४. इष्टानिष्टप्राप्तिपरिहारेच्छा खलु स्वाभाविकैव ।
४६. को नाम हृदयधाम्न्य श्रियै न स्पृहयति । निःश्रीकस्य हि निरा-
लोको लोकः।
४७. प्राचीनासु प्रथासु प्रीतिमानंस्त्वं नूतनीषु कमपि गुणं नेक्षसे ।
तदयुक्तम् ।
४८. फलाभिलाषा हि प्रायेण प्रयोजयति प्रवृत्तिं लौकिकीं वैदिकीं च ।
४९. देवतार्चनपरा हिन्दवो देवतायतनानां परिक्रमां कुर्वन्ति ।
५०. कतिपयाः कालिदासीयाः सूक्तयः संगृह्यन्ते भूयसे रसास्वादाय ।
४३. शेमुषीमुषीमित्यत्र स्त्रीप्रत्ययो दुर्लभः । शेमुषीं मुष्णातीति
शेमुषीमुट् । क्विप् चेति क्विप् प्रत्ययः । द्वितीयायां शेमुषीमुषम् ।
४४. अशरणानां शरणमित्यर्थेऽशरणशरणमिति स्यात् । शरण-
शब्दस्याजहल्लिङ्गत्वात् । शरणमिति त्रातर्यर्थे नित्यं नपुंसकम् ।
४५. स्वभावादागत इत्यर्थे ठकि स्वाभाविकमिति भवति । तेन स्त्रियां
ङीपि स्वाभाविकीत्येव साध्वी शब्दाकृतिः ।
४६. हृदयं धाम यस्या इति बहुव्रीहौ अन उपधालोपिनोऽन्यतरस्या-
मिति पक्षे ङीपि साधु । हृदयस्य धामेति षष्ठी-समासे तु
हृदयधाम्ने इत्येव साधु ।
४७. नवस्य नूत्नप्तनप्खाश्च प्रत्यया इति वार्तिकेन तनप्प्रत्ययान्तो
नूतनशब्दः । तेन स्त्रियां टापि नूतनास्विति भवितव्यम् ।
४८. अभिलाषशब्दो घञन्तः । घञबन्त इति लिङ्गानुशासनेन पुंसि
नियतः । तेन फलाभिलाष इत्येव न्यायम् ।
४६. परिक्रमशब्दो घञन्तः । तेन पुंसि नियतः । अतः परिक्रममिति
साधु।
५०. कतिपयशब्दो ह्ययचि प्रत्यये पुगागमे च सिध्यतीत्याहुः । अयचि
स्वतन्त्रे प्रत्यये स्त्रियां ङीब्दुर्लभ इति टापि कतिपयेति साधु
आधुनिका अभिधानकृतस्तु स्त्रियां कतिपयीत्याहुः । तत्र प्रमाणं
मृग्यम् ।
१. अवमाननाम्, तिरस्कारम् ।
