प्रकीर्णकम् ३७१
२१८. असन्तुष्टा महतोऽप्यस्मात्प्रयत्नात्ते भूयोऽपि यत्नान्तरं चक्रुः ।
२१९. गुरुजनेऽपराद्धायास्मै को न दण्डः प्रदेयः ।
२२०. किमिति च भवतेदं गेहमभ्यागतेन
मृदुचरणसरोजैर्भूषितं सम्मतेन ।
२२१. परस्य युवती कान्तां सस्पृहं नेक्षते कः ।
२२२. प्रीताः प्रजाश्च सम्प्रेक्ष्य प्रीणाति परमेश्वरः ।
२२३. दृष्टमत्यद्भुतं तस्यां द्वयमात्मविरोधकृत् । अहो मुखस्वरूपोत्थं
तमी च कचसम्भवा (श्रीवरस्य कथाकौतुके)।
२२४. उपचर्यः स्त्रिया साध्व्या सततं देववत्पतिः (मनु.)
२१८. असन्तुष्टा महताप्यनेन प्रयत्नेनेति वक्तव्यम् । प्रयत्नो हि सन्तोषे
कारणं हेतुः । सन्तुष्टो भार्यया भर्ता भर्त्रा भार्या तथैव चेत्यादिषु
(मनु० ३।६०) हेतुतृतीयाया दर्शनात् ।
२१९. दण्डो नाम दमो निग्रहो वा । न हि स दीयते । तथा हि गर्गा-
ञ्शतं दण्डयति राजेत्यत्र दण्डिर्ग्रहणार्थो दृष्टः। निग्रहार्थत्वेपि
दानक्रिया न युज्यते । दण्डो नाम क्रियते प्रणीयते धार्यते वा ।
तेन गुरुजनेऽपराद्धेऽस्मिजने को नु दण्डः प्रणेय इति वक्त-
व्यम् ।
२२०. मृदुचरणसरोजैरित्यत्र बहुत्वं दुष्यति । अभ्यागतो हि द्विपाद्-
भवति न चतुष्पात् । आदरो जिगमयिषित इति चेत्तथापि बहु-
वचनं न युज्यते । आदरस्तावदुपमानेन सरोजेन गमित इति
चरणशब्द इह चरणार्थत्वं न जहाति । तेन तद्गतवहुत्वमुद्वेगाय ।
गुरुचरणा इति त्वस्वपदविग्रहो नित्यसमासः । पूज्या गुरव
इत्यर्थः ।
२२१. युवतीति युवस्त्रियां दुष्प्रयुक्तम् । यौते: शतरि ङीपि यद्व्यु-
त्पादयन्ति तन्न साधु । योगसमाश्रये हि मिश्रणकर्म कुर्वती
काचित्प्रतीयेत न तु द्वितीये वयसि वर्तमाना वयस्था । वयस्थां
च विवक्षति वक्ता ।
२२२. प्रीञ तर्पणे कान्तौ चेति क्र्यादिः सकर्मकः । प्रीङ् प्रीतौ दिवादि-
रकर्मकः । तेन प्रीयते परमेश्वर इत्येवं वक्तुमुचितम् ।
२२३. अहर्मुखस्वरूपोत्थमित्येव साधु । रोऽसुपोति रेफे सति रूपम् ।
२२४. उपचार्य इति तु पाणिनीयाः । गदमदचरयमश्चानुपसर्ग इत्यनु-
पसृष्टादेव चरतेर्यद्विधेः । अन्यत्र ऋहलोर्ण्यति उपचार्य इत्येव ।
