प्रकीर्णकम् ३४७
३६. साङ्ख्ये मूलप्रकृतिरविकृतिर्महदाद्याः प्रकृतिविकृतयः सप्त ।
षोडशकस्तु विकारो न प्रकृति विकृति: पुरुषः । इत्येवं पञ्च-
विंशतिः पदार्थव्यूहः ।
३७. स वै शत्रुरात्मजाया य इमां शिक्षया रहयति ।
३८. यदाऽयं गाढनिद्रायां शेते तदा न किमपि बाह्यं स्मरति ।
३९. मया मौखिकमुत्तरित: प्रश्नः, तेन प्रासदन्प्राश्निकाः ।
४०. लोकमान्यस्य गाङ्गाधरेः श्रीबालस्यादर्शचरितं कस्य नानुकरणी-
यम् ।
४१. केचिदनात्मज्ञाः पाकिस्तानस्था भारतं युद्धभयं दर्शयन्ति ।
४२. अनपत्यो नृपतिः शुचा परीतो राज्ञीमाह-यत्तया राज्यहिताय
कश्चिद्बालो दत्तक इति स्वीकार्यः ।
३६. पञ्चविंशक इति तु वक्तव्यम् । पञ्चविंशतिस्तत्त्वानि परि-
माणमस्य पदार्थव्यूहस्येति विग्रहः । तदस्य परिमाणमिति ठञि
प्राप्ते विंशतित्रिंशद्भ्यां ड्वुनसंज्ञायामिति ड्वुन् । प्रातिपदिक-
ग्रहणे तदन्तस्याग्रहणमिति पञ्चविंशतेर्न प्राप्नोतीति मास्म शङ्कि ।
प्राग्वते: संख्यापूर्वपदानां तदन्तग्रहणमलुकीति इष्ट्या भविष्यति ।
३७. योऽनया शिक्षां रहयति (त्याजयतीत्यर्थः) इति वक्तव्यम् । रह
त्यागे चुरादिष्वदन्तः ।
३८. यदाऽयं गाढं निद्रातीति वक्तव्यम् गाढया निद्रया शेत इति वा ।
तत्रेत्थम्भूतलक्षणे तृतीया ज्ञेया । शेते इति च निपद्यत इत्यनेन
समानार्थकम् । यथा शयाना वर्धते दूर्वेत्यत्र ।
३९. मया मुखेनोत्तरितः प्रश्न इति वक्तव्यं मया वाचा प्रत्युक्तः प्रश्न
इति वा । तद्धितवृत्त्या नार्थः ।
४०. श्रीबालस्यानुत्तमं चरितमिति वक्तव्यम् । आदर्शो मुकुरो
भवति । तेन श्रीबालस्य चरितं लोकस्य लोकचरितस्य वाऽऽदर्श
इति वक्तव्यम् । आदर्श इवादर्शः ।
४१. दृशेश्चेति वक्तव्यमिति णिच्यणौ कर्तुः कर्मत्वम् । अभिवादि-
दृशोरात्मनेपद इत्यात्मनेपद एव विकल्पः । दर्शयन्त इति च
वक्तव्यम् ।
४२. यत्परमभिसम्बोध्याभिधीयते तत्र युष्मच्छब्द उपपदमुपतिष्ठते
(मध्यमश्च पुरुषोनुप्रयुज्यते) इति संस्कृतस्वालक्षण्यम् । तेन
त्वया राज्यहितायेत्यादि वक्तव्यम् ।
।
