सकर्मकत्वाकर्मकाधिकार: १६९
४९. नाम्नैव शिष्टवति रुग्णजने किमाश्वासकेन भिषग्जल्पितेन ।
५०. अल्पपरिवारोऽभीतवन्निति मृगयां राजा ।
५१. चिरं मृगयां क्रीडति स राजा, नावेक्षते स्वस्य हितं न च प्रजा-
नाम् ।
५२. नवनीतं चोरयित्वा मातुरपह्नुते कृष्णः ।
५३. दुनोति पातकं स्मृत्वा पितुर्मम महात्मनः (देवीभा० ८।३।८६) ।
५४. वाता वान्ति दिशो दश ।
५५. मा न श्लिक्षः प्रियं प्रिये (भट्टि० ६।१६)
५६, प्राज्वालीत्सत्प्रदीपान् (मोह० ४।१)।
५७. पुप्लोष कामज्वरे (मोह० ५।१८) ।
.
४९. शिष असर्वोपयोग इति चुरादिष्वाधृषीयः । अयं सकर्मक इत्य-
सन्देहः । तेन कर्मणि क्त: प्रयोक्तव्यो न कर्तरि क्तवतुः ।
५०. मृगयामुद्दिश्य निर्यातीत्यर्थः । अन्तरतिक्रियान्तरा अपि धातवः
प्रयुज्यन्त इत्युदाहरणैरन्यत्र स्पष्टीकृतम् ।
५१. अत्रापि पूर्व एव हेतुरिति साधुत्वमनभिशङ्कनीयम् ।
५२. ह्नुङ् अपनयन इति धातुः । अपनयतिः सकर्मकः, तेन ह्नुरपि ।
आत्मानमिति शेषो बोध्यः ।
५३. टुदु उपतापे स्वादिः सकर्मकः । दूङ् परितापे दिवादिरकर्मकः ।
स-प्रयोक्तव्यः । दूये इति वक्तव्यम् ।
५४. गत्यर्थका अविवक्षितकर्माण एवाकर्मका भवन्ति, उत्सर्गस्तु
सकर्मका इति वातिरिह सकर्मकः ।
५५. श्लिषिरिह सकर्मकः प्रयुक्तः । काशिकायां गत्यर्थाकर्मकेति सूत्रे
त्वकर्मकः स्थितः । आङ्पूर्वस्तु प्रयोक्तव्यः । सोपसर्गकः सकर्मको
भवति ।
५६. प्राज्वालीत्सत्प्रदीपान् इति दुष्टो न्यास: । ज्वल दीप्तावकर्मकः ।
धात्वर्थनिर्देश एवाकर्मकत्वस्य गमकः, व्यवहारश्च ।
५७. पुप्लोष कामज्वरे । अयमपि सदोषो न्यासः। प्लुष दाह इति
धातुः । दाहश्च भस्मीकरणं न तु भस्मीभवनम् ।
