46 विमानार्चनाकल्पे महाशास्त्रे मावेश्यशयनस्थं देवमादाय अष्टोपचारैरभ्यर्च्य पदविभागं कृत्वा ताद्विहितपदेरत्नादीनि विन्यस्य पश्र्चादग्निं विसृज्य बेरंगर्भामयं नीत्वा 'प्रतद्विष्णु' रितिबेरं संस्थाप्य विष्णुसूक्तं, पुरुषसूक्तं, वैष्णवं, ध्रुवसूक्तं च, जप्त्वा बेरस्यपादं स्पृशेत् । देव्यादीन् तत्तन्मन्त्रमुच्चार्य तत्तत्स्थाने प्रतिष्टापयेत् । शिल्पिना बेरं संस्थाप्य पश्र्चान्मन्त्रेण स्थापनं कुर्यादित्येके । बेरे महत्यल्पेवाSधिष्टानाSव्वासने बेरं संस्थाप्य पश्र्चाद्विमनं कारयेत् । शिलाबेरं, ताम्रजं वा अथैष्टकलशैमृण्मयं दारवं वा संस्थापयेत् । मृण्मयेतृणाच्छन्नेचैक बेरमेव स्थापयेत् । ऊध्वद्दष्टिमधोद्दष्टिंतिर्यगीक्षणंनैवबेरम् । समद्दष्टिं संस्धाप्य पश्र्वाच्छिल्पिना घटी शर्करादीनि कारयेत् । अथ ध्रुवार्चास्थापनविधिं वक्ष्ये - बेरं शिल्पिमिर्निरपेक्षमेवकारयित्वा यथोक्तमडुरादीनर्पयित्वा कौतुकस्योक्तविधिनाSक्षिमोचनंकृत्वा पस्रगव्याSधिवासं कृत्वा रात्रावालयस्योत्तरे वास्तुहोमं हुत्वा पर्यग्निपस्रगव्याम्यां आलयं यागस्थानं च संशोध्य पुण्याहं वाचयित्वा यागस्थानस्य मध्ये शय्यावेदिं परितश्र्वाग्निकुण्डानि कृत्वा अधिवासगतंदेवं आसाद्य अभिषिच्य वस्त्रोत्तरीयाद्यैरलंकृत्याऽभ्यर्च्य आलयमावेश्य यज्ञालये स्नान श्वभ्रस्य पश्चिम धान्यराशौ संस्धाप्य सर्वहोमेष्वाघारंहुवा देवस्याभिमुखे यथोक्तेनविधिना कुंभपूजां कृत्वा तस्मिन् देवमावाह्य समकलशै: कुंभंसमभ्युक्ष्य पश्र्वाद्देरं संस्नाप्य वस्त्रोत्तरीयाद्यैरलंकृत्य अभ्यर्च्य पुण्याहान्ते प्रतिसरंबध्वा शय्यावेद्यां धान्योपरि अण्डजादीनि पश्चशयनानि पश्चवखाणिवाऽऽस्तीर्य कुंभं बिंबं चारोप्य विधिनास्ययेत्। यदिस्यादौत्सवं बलिबेरं च देवेनसहा sक्षिमोचनं कृत्वा पृथगेवाधिवासनं स्नपनं च कृत्वा प्रतिसरंबध्वा तद्वेद्यांप्रत्येकं शयनान्यास्तीर्य तद्देवं शाययेत् । सभ्याग्नौ होत्रं प्रशंस्याऽऽवाहनादीनि कृत्वा चतुर्दिक्षु चतुर्वेदाध्ययनं कारयित्वा सर्वहोमेषु यथोक्तं जुहुयात् । रात्रिशेषं व्यपोह्म प्रभातेस्नात्वाऽऽलयमाविश्य देवं प्रणम्योत्थाप्य अाराध्य गर्भालयपदविभागंकृत्वा यथोक्ते पदे पीठेरत्नादीनिन्यस्य यजमान आचार्यादिभ्यो दक्षिणांदत्वा पूर्णा हुती र्जुहुयात् । पश्र्वान्मुहुर्क्ते प्रात्पे देवेशं प्रणम्य अनुमान्य कुंभंविना देवं गर्भालयमानीय रन्तोपरि विष्णुसूक्तं पुरुषसूक्तं ध्रुवसूक्तं, वैष्णावंच, जत्प्वा
