सर्गः ९७ ॥ श्रीमङ्गोविन्दराजीयव्याख्यासमलंकृतम् । ३७५ ततः क्रुद्धो दशग्रीवः शरैः काञ्चनभूषणैः ॥ वानराणामनीकेषु चकार कदनं महत् ॥ ५१ ॥ निकृत्तशिरसः केचिद्रावणेन वलीमुखाः । केचिद्विच्छिन्नहदयाः केचिच्छोत्रविवर्जिताः॥ ५२ ॥ निरुच्छासा हताः केचित्केचित्पार्येषु दारिताः । केचिद्विभिन्नशिरसः केचिच्चक्षुर्विवर्जिताः ॥५३॥ दशाननः क्रोधविवृत्तनेत्रो यतो यतोऽभ्येति रथेन संख्ये । ततस्ततस्तस्य शरप्रवेगं सोढं नै शेकुर्हरिपुङ्गवास्ते ॥ ५४ ॥ इत्यार्षे श्रीमद्रामायणे वाल्मीकीये आदिकाव्ये युद्धकाण्डे षण्णवतितमः सर्गः ॥ ९६ ॥ सप्तनवतितमः सर्गः ॥ ९७ ॥ सुग्रीवेण विरूपाक्षवधः ॥ १॥ तथा तैः कृत्तगात्रैस्तु दशग्रीवेण मार्गणैः। बभूव वसुधा तत्र प्रकीर्ण हैरिभिस्तदा ॥ १ ॥ रावणस्याप्रसवं तं शरैसंपातमेकतः ॥ न शेकुः सहितं दीप्तं पतङ्ग ज्वलनं यथा ॥ २ ॥ तेऽर्दितुं निशितैर्बाणैः क्रोशन्तो विप्रदुद्रुवुः॥ पावकार्चिःसमाविष्टा दह्यमाना यथा गजाः ॥३॥ प्लवङ्गानामनीकानि महाभ्राणीव मारुतः । स ययौ समरे तस्मिन्विधमस्रावणः शरैः॥ ४ ॥ कदनं तरसा कृत्वा राक्षसेन्द्रो वनौकसाम् ॥ आससाद ततो युद्धे राघवं त्वरितस्तदा ॥ ५॥ सुग्रीवस्तान्कपीन्दृष्ट्वा भग्नान्विद्धेतो रणे ।। गुल्मे सुषेणं निक्षिप्य चक्रे युद्धेऽद्भुतं मनः॥ ६ ॥ आत्मनः सदृशं वीरः स तं निक्षिप्य वानरम् । सुग्रीवोऽभिमुखः शठं प्रतस्थे पादपायुधः ॥ ७ ॥ पार्श्वतः पृष्ठतश्चास्य संवें यूथाधिपाः स्वयम् । अनुजहुर्महाशैलान्विविधांश्च महाद्रुमान् ॥८॥ सै नर्दन्युधि सुग्रीवः खरेण महता महान् ॥ पैतयन्विविधांश्चान्यैर्जगामोत्तमराक्षससान् ॥ ९ ॥ मंमन्थ च महाकायो राक्षसान्वानरेश्वरः ॥ युगान्तसमये वायुः प्रवृद्धानगमानिव ॥ १० ॥ राक्षसानामनीकेषु शैलबर्ष ववर्ष ह ॥ अश्मवर्षे यथा मेघः पक्षिसद्धेषु कानने ॥ ११ ॥ कपिराजविमुक्तैस्तैः शैलवणैस्तु राक्षसाः । विकीर्णशिरसः पेतैर्निकृत्ता इव पर्वताः ॥ १२ ॥ अथ संक्षीयमाणेषु राक्षसेषु समन्ततः ॥ सुग्रीवेण प्रभग्नेषु पतत्सु निनदसु च ॥ १३ ॥ आहूयतां। आगमशासनस्यानित्यत्वान्मुगागमाभावः | क्रियाविशेषणं । ६–७ ॥ महद्वमान् उपायेति ॥ ५०–-५१ ॥ निकृत्तशिरस इत्यादिश्लोकद्वये | शेषः । उत्पाट्य अस्य पार्श्वतः पृष्ठतश्चानुजहुरिति ५२-५४॥ इति श्रीगोविन्दराजविरचिते श्रीम- संबन्धः । यथा महाराजे युद्धाय गच्छति । तदाऽऽ- द्रामायणभूषणे रत्नकिरीटाख्याने युद्धकाण्डव्याख्याने | युधानि श्रुत्या आहरन्ति । तथा वानरराजे युद्धाय षण्णवतितमः सर्गः ॥ ९६ ॥ निष्क्रामति तदायुधभूतान् शैलवृक्षादीन् समये दातुं वानरा आजहुरिति भावः ॥ ८-९ ॥ अगमान अथ विरूपाक्षवधः -तथा तैरित्यादि । १ ॥ | वृक्षान् । ‘‘पळाशी दृढमागमाः' इत्यमरः ॥ १०- एकतः एकस्य अद्वितीयस्य ॥ २८५ ॥ अद्भुतमिति । १२ । संक्षीयमाणेषु हिंस्यमानेषु ।“ क्षि हिंसायां स० तेहरियूथपाः प्राध्ये समरसमर्थवेनप्रमितास्ते ॥ ५३ ॥ इतिषण्णवतितमःसर्गः ॥ ९६ ॥ [ पा० ] १ ङ. च. झ. अ. ट. चक्षुर्विनाकृताः . २ घ. नशतायुधिवानरेन्द्राः झ.--ठ . नशेकुर्हरियूथपास्ते. ३ कर इरिभिर्हतैः, ४ ज. शरसंघातं.५ ग. ज. पतन्नाइवपावकं . ६ ङ. तेहतानिशितैः. ७ ख. ङ. च. छ. झ. झ. ट. न्विद्रावितात्रणे ८ घ. ङ. छ-ट. युद्धहृतंमनः. ९ ङ. श• ट. सर्ववानरयूथपाः• १० ङ, झ. अ. ट. ननर्दयुधि. ११ च. झ. अ. ट. पोध यन्नपि १२ ङ. च. छ. झ. ल. ट. धान्यान्ममन्थोत्तम. १३ ङ, झ. अ. ट. ममर्दच. १४ इ. छ. झ. ब ट, पेतुर्विकीर्णाइव B
