|
ये राष्ट्राधिकृतास्तेषां चारैज्ञत्वा विचेष्टितम् । |
राष्ट्र राष्ट्राधिकारेषु ये नियुक्तास्तेषां विचेष्टितं चरितं चारैरुक्तलक्षणैः सम्यक् ज्ञात्वा साधून्सुचरितान् संमानयेत् दानमानसत्कारैः पूजयेत् । विपरीतान्दुष्ट चरितान्सम्यग्विदित्वा घातयेत् अपराधानुसारेण• । ये पुनरुत्कोचजीविनस्तान्द्र व्यरहितान्कृत्वा स्वराष्ट्रात्प्रवासयेत् । श्रोत्रियान्सद्दानमानसत्कारैः सहितान्कृत्वा स्वराटे स्वदेशे सदैव वासयेत् ॥ ३३८ ॥ ३३९ ॥
|
अन्यायेन नृपो राष्ट्रात्खकोशं योऽभिवर्धयेत् । |
योऽसौ राजा स्वराष्ट्रादन्यायेन द्रव्यमादाय स्वकोश अभिवर्धयेत् सोऽचिरा च्छीघ्रमेव विगतश्रीको विनष्टलक्ष्मीको बन्धुभिः सह नाशं प्राप्तोति ॥ ३४० ॥
|
प्रजापीडनसंतापात्समुन्दूतो हुताशनः । |
प्रजानां तस्करादिकृतपीडनेन यः संतापस्तस्मादुद्भतो हुताशन इव संताप कारित्वादपुण्यराशिर्डताशनशब्देनोच्यते । स राज्ञः कुलं श्रियं प्राणांश्चादग्ध्त्रा नाशमनीत्वा न निवर्तते नोपशाम्यति ॥ ३४१ ॥
|
य एव नृपतेर्धर्मः खराष्ट्रपरिपालने । |
न्यायतः स्वराष्ट्रपरिपालने राज्ञो यो धर्मस्तं सकलं वक्ष्यमाणन्यायेन परराष्ट्र वशं नयन् आत्मसात्कुर्वन्नाप्तोति धर्मषङ्कागं च ॥ ३४२ ॥
|
यस्मिन्देशे य आचारो व्यवहारः कुलस्थितिः । |
किंच यदा परदेशो वशमुपागतस्तदा न स्वदेशाचारादिसंकर कार्यः किं तु य स्मिन्देशे य आचारः कुलस्थितिव्र्यवहारो वा यथैव प्रागासीत्तथैवासौ परिपाल नीयो यदि शास्त्रविरुद्धो न भवति । यदा वशमुपागत इत्यनेन वशोपगमना त्प्रागनियम इति दर्शितम् । यथोक्तम् (मनुः ७॥१९५)-‘उपरुध्यारिमासीत
राष्ट्र चास्योपपीडयेत् । दूषयेचास्य सततं यवसान्नोदकेन्धनम् ॥' इति ॥ ३४३ ॥
१ सदानमान ख. २ प्राणानदग्ध्वा क.
