पृष्ठम्:ब्राह्मस्फुटसिद्धान्तः (भागः ४).djvu/४५५

विकिस्रोतः तः
एतत् पृष्ठम् अपरिष्कृतम् अस्ति

१५४४ स्फुटसिद्धान्ते अत्रोपपत्तिः । रविपरममन्दफलकलाः =१३०६ स्वल्पान्तरात् । चन्द्रस्य च ३०० कलाः। ततोऽनुपातो यदि त्रिज्यातुल्यकेन्द्रज्यया परममन्दफलकलास्तदेष्ट केन्द्रज्यया कि जाता रविमन्दफलकलाः = , १३०४८+४ १३०३४ज्याके () ज्याके १५ १५०८ ७ ज्याके १०४४ ज्याके ज्याक स्वल्पान्तरात् । एवं चन्द्रमन्दफलकलाः १५०४८ ३०० ज्याके -२ ज्याके । अत उपपन्नम् ।। १८ ।। १५० = _

=

हि. भा-रवि की केन्द्रज्या में से अपना अष्टमांश घटा दो, और चन्द्रकेन्द्रज्या को दो से गुणा करो । दोनों का लिप्तात्मक मन्दफल होता है । केन्द्र ६ राशि में कम हो तो मन्दफल को मध्यम में से घटा दें। जहां केन्द्र दो राशि से अधिक हो वहां मन्दफल को मध्यम में जोड़ दो, यह बात मूलोक्त में स्पष्ट ही है । उपपत्ति । रविपरममन्दफलकाला= १३०+३ स्वल्पान्तर से चन्द्रमा का मन्दफलका= ३०० कला । तब अनुपात से रविमन्दफलक == १३०३४ज्याके _ – (१३०४८+४) ज्या के १५॥ १५०४८ = १०४४ ज्याके = ज्याके ७ ३००ष्याके । स्वल्पान्तर से, एवं चन्द्रमन्द फलकलाः = १५०४८ १५॥ ==२ ज्या के। इससे उपपन्न हुआ ।१८।। इदानीं रविचन्द्रयोर्गतिफलसाधनमाह । नगमूद्द्रविभोग्यं खण्डं चन्द्र विवसुलवं द्विगुणम् भुक्तिफलं स्वमृणं स्यात् कुलीरमकरादिके केन्द्र ॥ १४ ॥ सु. भाः केन्द्रज्या करणे रवेर्युद्भोग्यखण्डं तन्नव १९ हद्भुक्तिफलं स्यात् । चान्द्र चन्द्रसम्बन्धि यदुभोग्यखण्डं तद्विवसुलवं स्वाष्टांशोनं द्विगुणं च चन्द्रमुक्तिफलं स्यात् । तद्गति फलं कुलीरमकरादौ केन्द्र क्रमेण स्वमृणं स्यात् । प्रथमचापेन नवशतमितेन भोग्यखण्डं तदा केन्द्रगत्या किमिति लब्घमद्यत-