भुस्यसर्वश्रणकहकयवर्णनस्य बहुत्र चिताधषि प्रणप्रधाभ्यमिस्थमिदं इदः थकमेव प्रपञ्चयति ।
- एवंभूतयेष्ठश्रेष्ठमुपविषये उपासनमिव मथकर्मापि किञ्चिदिह छान्दोग्य
इव उपधायि । परन्तु ततोऽत्र तस्य कियानषि विस्तरः । आदियोपधानादि अधिकमत्र वर्णितमस्ति । एतसंदर्भसमीक्षणे च नूनं याज्ञवल्क्य उदर्कादिर्म प्राणोपासनप्रकारमेशवीयनुष्ठाय प्रणवशीकरणेनादित्यस्योपासितस्यानुग्रहेणपूर्वाणि यथोपेति स्यादिति तदीर्यते । तदेवं सिद्धचात्यसातिशयः।
- विवाः पुनश्छान्दोग्य इवेहापि बह्व्यः प्रादर्शयत । तत्रापि पुंसामिव
कोणमपि समस्ति ब्रह्मविद्यायामविकार इति गार्गावदनिबन्धनेन तथा मैत्रेयी प्रक्षगम, न सकृदेव, किंतु द्विर्नबन्धनेन च निदर्शप, ‘सीतायाश्चरितं महत्' इति सीताचरितसंग्रथनेन श्रीमतो रामायणस्य महत्वमिव स्वस्य बृहत्त्रं स्फुटयति । अत एवान्तेऽपि अनेकविधवेदाध्यायिपुत्रोसदन इव पण्डितदुहितृण देनेऽपि फ्थाः प्रदतेऽन्न वृहदारण्यके । तदिदं वृहदारण्यकमेव प्रमाणीकृत्य विधानं पुंसामिव त्रीणामप्यधिकारभद्रकरणेऽमन्यन्त वैदिकास्तिकविमर्शकः। एवभूतभूहदरण्यकघटित शुल्यजुशाखश्यायिकुलसंबन्धादिव औतरस्रियो दाक्षि णात्ययलक्षण्येन वृदशो भगवद्भने बहिरपि भृशप्रभृत। लक्ष्यन्ते ।
- तदेवं सिद्ध्यत्यस्य शब्दाधिक्यत इवार्थप्रकर्षतोऽपि बृहत्वम् ॥
- अपिच बृहदारण्यकमिदमया उपनिषद इवापद्भर्गविद्यनुबन्धिवर्णनेनात्मानं
ने सममथति । किंलाम, अन्तिमेऽध्याये शत्रीयमार्भाधानसुपुत्रजननघ्षय विस्तरणेन अधीयानाननैहिक श्रेयसमृद्विभकमप्यस्तीति ! तत् स्वन्तं शुभावसानं बृहदिदं दशमोपनिषदं भावयन्तः एवम्भूतान्तिमोपनिषद्धटितमुपनिषदशकमेवलं प्रजानां पुरुषार्थप्रापणयोत प्राहुः पर्यशीलयनित्र ।
परविद्यापरिगणन परीक्षणम्
का नाम विद्य, या इह छन्दोष इनेकाः प्रदर्शिताः कथ्यन्ते ! अयनां तावत् । विधा नाम विधिचोदितो ज्ञानविशेषः । अतिपदकशब्यराशेरर्षि
