एतत् पृष्ठम् परिष्कृतम् अस्ति
सू० ४०-४२] पातञ्जलयोगसूत्राणि ।
नियमेषु वक्ष्यामः----
शौचात्स्वाङ्गजुगुप्सा परैरसंसर्गः ॥ ४० ॥
स्वाङ्गे जुगुप्सायां शौचमारभमाणः कायावद्यदर्शी कायान-
भिष्वङ्गी यतिर्भवति । किं च परैरसंसर्गः कायस्वभावावलोकी
स्वमपि कायं जिहासुर्मुज्जलादिभिराक्षालय:" कायशुद्धिमप-
श्यन्कथं परकायैरत्यन्तमेवाप्रयतैः संसृज्येत ॥ ४० ॥
किं च--
सत्त्वशुद्धिसौमनस्यैकाव्येन्द्रियजया-
त्मदर्शनयोग्यत्वानि च ॥ ४० ॥
भवन्तीति वाक्यशेषः । शुचेः सत्त्वशुद्धिस्ततः सौमनस्य
तत ऐकाम्यं तत इन्द्रियजयस्ततश्चाऽऽत्मदर्शनयोग्यत्वं बुद्धिस.
त्त्वस्य भवतीत्येतच्छौचस्थैर्यादधिगम्यत इति ॥ ४१ ॥
संतोषादनुत्तमः सुखलामः ॥ ४२ ॥
तथा चोक्तम्---
" यच्च कामसुखं लोके यञ्च दिव्यं महत्सुखम् ।
तृष्णाक्षयसुखस्यैते नार्हतः षोडशी कलाम् ॥ इति ॥४२॥
शौचात्स्वाङ्गजुगुप्सा परैरसंसर्गः । अनेन बाह्यशौचसिद्धिसूचकं कथितम् ।।४०॥
आन्तरशौचसिद्रिसूचकमाह---किंचेति । सत्त्वशुद्धिसौमनस्यैकाग्येन्द्रियज-
यात्मदर्शनयोग्यत्वानि च । चित्तमलानामाक्षालने चित्तसत्त्वममलं प्रादुर्भवति वैम.
ल्यात्सौमनस्यं स्वच्छता स्वच्छं तदेकानं ततो मनस्तन्त्राणामिन्द्रियाणां तज्जयाज्जयस्तत
आत्मदर्शनयोग्यत्वं बुद्धिसत्त्वस्य भवतीति ।। ४१ ॥
संतोषादनुत्तमः सुखलाभः । न विद्यतेऽस्मादुत्तम इत्यनुत्तमः । यथा चोक्तं
ययातिना पूरौ यौवनमर्पयता-----
" या दुस्त्यजा दुर्मतिभिर्या न जीर्यति जीर्यताम् ।
ता तृष्णां संत्यजन्प्राज्ञः सुखेनैवाभिपूर्यते" [भार ०आ०८५।१४] इति ॥
तदेतदर्शयति - यच्च कामसुखं लोक इत्यादिना ॥ ४२ ॥
१ क. ख. ज. शौचं सि । २ क. ख. ज. "शौचं सि । ३ ज. पूरवे ।
