संख्या तावन्नैकादि [१] व्यवहारहेतुत्वेन भिद्यते ।
न्यायलीलावतीकण्ठाभरणम्
वच्छिन्न एवेति नियम इति भावः ।
इति महामहोपाध्याय मिश्रश्रीभवनाथात्मजमहामहोपाध्यायसन्मित्र-
श्रीशङ्करकृतौ लीलावतीरहस्ये द्रव्यपदार्थः समाप्तः ।
द्रव्यपदार्थनिरूपणानन्तरमवसरप्राप्तं गुणनिरूपणम् । तत्र गुणवं पूर्वमेव साधितं रूपादीनां चतुर्णां विप्रतिपत्तेरभावात्तदुल्लंङ्घय सख्यां निरूपयति-संख्येति । संख्या इतरेभ्यो भिद्यते एकयादिव्यवहारजन-
न्यायलीलावतीप्रकाशः
चेति । विभुमनःपक्ष इति शेषः ॥
इति श्रीलीलावतीप्रकाशे द्रव्यपदार्थः ।
गुणत्वस्य प्रागेव साधनाद् गुणेषु रूपादिचतुर्णी सुगमत्वेन तानुपेक्ष्य संख्यां विवेचयति — संख्या तावदिति । ननु संख्याया गुणत्वमसिद्धं वस्तुमात्र एवैकादि व्यवहारात् गौणमुख्यभावस्य च दुर्निरूपत्वात् द्वित्वादेश्वापेक्षा बुद्धिव्यङ्ग्यत्वात् । ततः पदार्थान्तरमेवेति केचित् । तन्न, द्वि-
न्यायलीलावतीप्रकाशविवृतिः
नास्ति तत्प्रत्यक्षस्य च कारणबाधेन भ्रान्तत्वादित्येव समाधानम् ।
इति महामहोपाध्यायश्रीभगीरथविरचितायां लीलावती-
प्रकाशिकायां द्रव्यपदार्थः सम्पूर्णः ।
ननु द्वित्वादेरपेक्षाबुद्धिजन्यत्वेन सुखवद्गुणत्वम नुमेयमित्यत आह -द्वित्वादेक्ष्चेति । तथा च हेतुरेवासिद्ध इति भावः । पदार्थान्तरमिति । नित्यमिति शेषः । अत एव किञ्चैवं नित्यमित्यादिग्रन्थः सङ्गच्छते । द्वित्वादीति । अपेक्षावुद्धिः समूहालम्बनात्मकबुद्धिविशेषः । तथा च सिद्धेनानेन गुणत्वं साधनीयमिति भावः । यद्वा एतदनुमानेन नित्यबाधे गुणे तव्घवहारो गौण एव वाच्यस्तस्य जन्यधर्मानाश्रयत्वादिति किं पदार्थान्तरकल्पनयोते भावः । अत्र चरमाभिप्रायपक्षे बुद्धिजन्य-
- ↑ न्नैकवादिव्य ।
