कारोऽलङ्कारान्तरच्छायामनुगृह्णाति, तदा व्यङ्गयस्य प्राधान्येनाविवक्षित.
त्वान्न ध्वनिविषयत्वम् । अलङ्कारद्वयसम्भावनायां तु वाच्यव्यङ्गययोः
समं प्राधान्यम् । अथ वाच्योपसर्जनीभावेन व्यङ्गयस्य तत्रावस्थानं तदा
लोचनम्
तदाह-यदालङ्कार इत्यादि । एवं चतुर्थेऽपि प्रकारे ध्वनिता निराकृता । मध्य- मयोस्तु व्यङ्गयसम्भावनैव नास्तीत्युक्तम् । आद्ये तु प्रकारे 'शशिवदनेत्यायुदाहृते कथञ्चिदस्ति सम्भावनेत्याशङ्कथ निराकरोति-अलङ्कारद्वयेति । सममिति । द्वयोर- प्यान्दोल्यमानत्वादिति भावः । ननु यत्र व्यङ्ग्यमेव प्राधान्येन भाति तत्र किं कर्त- व्यम्। यथा-
|
होइ ण गुणाणुराओ खलाणे णवरं पसिद्धिसरणाणम् । |
अत्रार्थान्तरन्यासस्तावद्वाच्यत्वेनाभाति, व्यतिरेकापह्रुती तु व्यङ्ग्यत्वेन प्रधान- तयेत्यभिप्रायेणाशङ्कते-अथेति । तत्रोत्तरम्-तदा सोऽपीति । सङ्करालङ्कार
बालप्रिया
अस्मिंश्चतुर्थे भेदे ध्वन्यभावपरतया वृत्तिग्रन्थमवतारयति-तदाहेति । आ- न्दोल्यमानत्वादिति । वाच्यत्वव्यङ्गयत्वाभ्यां सन्दिह्यमानत्वादित्यर्थः । नन्वित्या- दि । यत्रेति । यादृशे सङ्करालङ्कार इत्यर्थः । होइ इति ।
|
भवति न गुणानुरागः खलानां केवलं प्रसिद्धिशरणानाम् । |
गुणानुरागः परैर्वर्ण्यमानेष्वपि केषाञ्चिद्गुणेषु प्रीतिः । न भवतीत्यत्र हेतुमा- ह-प्रसिद्धीति । वस्तुतत्वावमर्शरहितानामिति भावः । उक्तं सामान्यं विशेषेण समर्थयते-किलेत्यादि। 'शशिमणिः चन्द्रे दृष्ट प्रस्नौति किल; प्रियामुखे दृष्टे न प्रस्नौतीत्यन्वयः। यदि शशिमणेर्गुणानुरांगस्स्यात्तदा प्रियामुखदर्शने कथं न निःष्य- न्देतेति भावः । व्यतिरेकेति । चन्द्रापेक्षया प्रियामुखस्याधिकगुणवत्वव्यञ्जनाद्वयति- रेकः; अयं न चन्द्रः प्रियामुखमेव चन्द्र इत्यर्थस्य ख्यापनादपहृतिश्चेति भावः । व्यङ्गयत्वेनेत्यादि । व्यङ्ग्यत्वेन प्रधानतया च भात इत्यर्थः । सङ्करोक्तरेव ध्वनित्व.
|
१उपमानवतोऽर्थस्य यद्विशेषनिदर्शनम् । |
इति तयोर्लक्षणमवसेयम् ।
