प्रतिभाविशेष परिस्फुरन्तमभिव्यनक्ति । येनास्मिन्नतिविचित्रकविपरम्परावा-
हिनि संसारे कालिदासप्रभृतयो द्वित्राः पञ्चषा वा महाकवय इति गण्यन्ते ।
|
इदं चापरं प्रतीयमानस्यार्थस्य सद्भावसाधनं प्रमाणम्- |
लोचनम्
र्माणक्षमत्वम् । यदाह मुनिः-'कवेरन्तर्गतं भावं' इति । येनेति । अभिव्यक्तेन स्फुरता प्रतिभाविशेषेण निमित्तेन महाकवित्वगणनेति यावत् ॥ ६॥।
इदं चेति । न केवलं 'प्रतीयमानं पुनरन्यदेव' इत्येतत्कारिकासूचितौ स्वरूपवि. षय भेदावेव; यावद्भिन्नसामग्रीवेद्यत्वमपि वाच्यातिरिक्तत्वे प्रमाणमिति यावत् । वेद्यत
बालप्रिया
रसावेशस्य कारणभूतं यद्वैशद्यं रसावेशानभिमुखत्वराहित्यं तेन यत्सौन्दर्यं रसपरत्वादिलक्षणम् । यद्वा-रसावेशेन यद्वैशद्यं “विवक्षातत्परत्वेने त्यादिसूचि. तदोषराहित्य, तेन सौन्दर्यं तत्सूचितगुणसाहित्यं तद्रूपं काव्यनिर्माणक्षमत्वमित्यर्थः । सरस्वतीप्रतिभाविशेष प्रतिपत्तॄणामभिव्यनक्त त्यत्र संवादमाह-यदाहेति । 'येने. त्यादिवृत्तिग्रन्थं व्याचष्टे-अभिव्यक्तेनेत्यादि । अभिव्यक्तेन अतएव स्फुरता प्रतिपत्तॄणां प्रत्यक्षविषयेण। 'निमित्तेने त्यन्तं 'येने त्यस्य व्याख्यानम्। महाकवित्व- गणनेति । प्रतिपत्तॄणामादौ रसस्यानुभवस्ततः प्रतिभायास्ततो महाकवित्वगणनेति भावः ॥६॥
'न केवलमित्यादि 'वेद्यत्वमपी' त्यन्तं 'इदच्चापरमित्यस्य विवरणम् । सद्भा- वेत्यादेवाच्यातिरिक्तत्वेन सद्भावस्येत्याद्यर्थ इत्याह-वाच्येत्यादि । तथा च कारिका
|
१. विभावेनाहृतो योऽर्थस्त्वनुभावेन गम्यते । |
२. प्रमाणमिति । अनुमितिकारणमित्यर्थः । इदमाचार्यमतानुसारेण । हेतुज्ञानस्य तत्कारणत्वमते तु प्रमाणमित्यस्य प्रमितिकारणतानिरूपितविषयित्वसम्बन्धावच्छिन्नाव- च्छेदकतावदित्यर्थः । विमतं प्रतीयमानं वाच्यव्यतिरिक्त, वाच्यवेदकसामग्रीविभिन्न- सामग्रीप्रयोज्यवित्तिविषयत्वात् , लक्ष्यार्थवत् इत्यत्रानुमानाकारो बोध्यः ।
