समानानिलेन[१] तत्स्थान् कला ज्वलयन् पचति ॥ ६३ ॥
समानवायुनाऽनले प्रज्वलिते सति सा कळा सर्वं भुक्तं पचति । धातुदेहशोषककार्यस्य च आमाशयस्य च कार्यकारणभावस्य च वक्तुं सुकरत्वादिति भावः । अत्र सूत्रवचनम्--
|
समानोऽग्निसमीपस्थकोष्ठे चरति सर्वतः । |
रसे कोष्ठे चरति सति एवमाकारेण कलायाः अबलत्वं स विमोचयेदित्यर्थः ।
ननु अबलाग्निना आमाशयस्थितमन्नं पक्तुं असामर्थ्ये सति अतस्समानानिलेन सन्बुक्षयन्तीति यदुक्तं तदसङ्गतं, अत्यशनाज्जाताजीर्णस्य तन्निवर्तकेन विना शुद्धसमानानिलेन आमाशयस्थितान्नं, अनलप्रज्वलनीभूतद्रव्यादनं विना ग्रहणीकलायाः अबलत्वमपहर्तुं शक्यते । अत आह-- दुष्टेति ।
दुष्टग्रहणी रोगस्य कारिका ॥ ६४ ॥
प्रत्युत ग्रहणीकला दुष्टा सती रोगकारिका भवतीत्यर्थः ।
|
आमेनान्नेन दुष्टेन तदेवाविश्य कुर्वते । |
इति सूत्रवचनम् । विरुद्धान्नादनेन ग्रहणीकला दुष्टा सती भुक्तान्नं सङ्ग्राह्यधातुपोषणं कर्तुमसमर्था । ग्रहणीकलाया भाव्यकार्यस्य अजीर्णजातामयस्य च हेतुमत्तया कार्यकारणभावत्वेन दुष्टग्रहण्या रोगकारकत्वं सिद्धमित्यर्थः ।
