एतत् पृष्ठम् अपरिष्कृतम् अस्ति
ff. ^T. — ^TOT ^ 5ft 3^5, WfiPZ | fTO PTO SRTTT, ^ 3ft ^refo ^ I II $S II "est ^ra'^w^pr? ^cj; 1 ^R^tfa^r ?ft?nr f5f[<n'sssrc%;T II H
वर्गप्रकृतिः १२४१
वि.भा. --- रूप प्रक्षेपे ये अन्त्याद्यपदे ( ज्येष्ठ कनिष्ठे ) ते पृथक् स्थाप्ये, इष्टक्षेपे ( इष्टशोधके वा ) ये मूले ( कनिष्ठ ज्येष्ठे ) ताभ्यां भावनया ज्येष्ठकनिष्ठे कृत्वा ते इष्टक्षेपेSन्ये ज्येष्ठ कनिष्ठे ज्ञातव्ये इति ।
यत्रोपपत्तिः स्पष्टैवास्तीति ॥ ६६ ॥
यब विशेष कहते हैं ।
हि. भा. --- रूपक्षेप में जो ज्येष्ठ, कनिष्ठ है उन्हें पृथक् स्थापन करना, इष्टक्षेप में जो कनिष्ठ, ज्येष्ठ है उस्के साथ भावना से इष्टक्षेप में मन्य ज्येष्ठ, कनिष्ठ होते हैं इति ।
उपपत्ति स्पष्ट हो है ॥ ६६ ॥
इदानीं चतुःक्षेपकजनिष्ठज्येष्ठाभ्यां रूपक्षेपे कनिष्ठज्येष्ठानयनमाह ।
चतुरधिकेSन्त्यपदकृतिस्न्यूना दलिताSन्त्यपदगुराSन्यपदम् ।
प्रन्त्यपदकृतिव्येका द्विहृताSSद्यपदाहताSSद्य पदम् ॥ ६७ ॥
सु. भा. --- चतुरधिके चतुःक्षेपेSन्त्यपदकृतिस्त्रिभिरूनाSधिताSन्त्यपदगुरा फलं रूपक्षेपीयमन्त्यपदं ज्येष्ठं भवेत् । श्रन्त्यपदकृतिरेकेन हीना द्विहृताSSद्यपदेन हता फलं रूपक्षेपीयमद्यपदं कनिष्ठं भवेत् ।
श्रत्रेपपत्तिः । यदि चतुःक्षेपे कनिष्ठम् === क, ज्येष्ठम् === ज्ये । तदा इष्टवर्गहृतः क्षेपः क्षेपः स्यात्' -- इत्यादिभास्करविधिना रूपक्षेपे कनिष्ठम् = क / २ । ज्येष्ठम् = ज्ये / २ । तथा विलोमेन प्रकृतिः= (ज्ये^१ - ४) / क^१ समासभाषनया क / २, ज्ये / २, श्राभ्यामन्ये कनिष्ठज्मेष्ठे रूपक्षेपे साध्येते तदा कनिष्ठम् = (क*ज्ये) / २, ज्येष्ठम् = (ज्ये^२ - २) / २ आभ्यां क / २, ज्ये / २ एतभ्यां च पुना रूपक्षेपे यदि कनिष्ठज्येष्ठे साध्येते तदा कनिष्ठाम् = [क (ज्ये^२ - १)] / २ । ज्येष्ठम् = ज्ये ( ज्ये^२ - ३) श्रत उपपद्यते ॥ ६७ ॥
वि. भा. --- चतुरधिके ( चतुः क्षेपे ) Sन्त्यपद ( ज्येष्ठ ) वर्गस्त्रिभिर्हीनोSधितो ज्येष्ठगुरितस्तदा रूपक्षेपे ज्येष्ठं भवेत्, ज्येष्ठवर्ग एकेन हीनो द्वाभ्यां भक्त: कनिष्ठगुरितस्तदा रूपक्षेपीयं कनिष्ठं भवेदिति ॥
