cf. पुषादिदेवाद्यन्तर्गणो गृह्यते, न भ्वादिक्रया- द्यन्तर्गणः Kāś on III.1.55; also काण्वादिगर्गाद्यन्तर्गणः Kāś on IV.2.111. अन्तर्भाव inclusion of an element (of sense) in what has been actually assigned. e.g. देवदत्तमुपरमति । उपरमय- तीति यावत् । अन्तर्भावितण्यर्थोत्र रमिः Kāś on P. I.3.84, अन्तर्भावितण्यर्थो युधिः सकर्मको भवति । राजयुध्वा Kāś on P.III. 2.95. अन्तर्हित separated by a dissimilar element; cf. यूनि चान्तर्हित अप्राप्तिः P.IV. 1.93 Vārt. 5. व्यञ्जनान्तर्हितोपि उदात्तपरः अनुदात्तः स्वरितमापद्यते T. Pr.XIV.30; cf. also R. Pr. III.9. अन्तवद्भाव supposed condition of be- ing at the end obtained by the single substitute(एकादेश) for the final of the preceding and the initial of the succeeding word. cf. अन्तादि- वच्च । योयमेकादेशः स पूर्वस्यान्तवत् परस्थादिवत् स्यात् । Sid. Kau. on अन्तादिवच्च P.VI. 1.84. अन्तस्था f. also अन्तस्थः semi-vowel; see under अन्त:स्थ. अन्तादिवद्भाव condition, attributed to a single substitute for the final of the preceding and initial of the succeeding word, of being looked upon either as the final of the preceding word or as the initial of the succeeding word but never as both (the final as well as the initial) at one and the same time; cf. उभयत आश्रये नान्तादिवत् Sīr. Pari 39 also M. Bh. on I.2.48. अन्ताम् affix of the impera. 3rd pers. plur. Ātm., substituted for the original affix झ, e. g. एधन्ताम्. अन्ति affix of the pres. 3rd pers. pl. Paras, substituted for the original affix झि, e. g. कुर्वन्ति, भवन्ति. अन्तु affix of the impera. 3rd pers. pl. Paras. substituted for the original affix झि. e.g. भवन्तु, कुर्वन्तु |
अन्ते affix of the pres. 3rd pers. pl. Ātm. substituted for the original affix झ, e g. एधन्ते वर्तन्ते. अन्तोदात्त a word with its last vowel accented acute. Roots, crude : noun bases and compound words gene- rally have their last vowel accent- ed acute; cf. फिषः (प्रातिपदिकस्य ) अन्त उदात्तः स्यात् Phiṭ Sūtra 1-1; धातोः (P. VI.1.162} अन्त उदात्तः स्यात्; समासस्य ( P.VI.1.223) अन्त उदात्तः स्यात् । अन्त्य (1) final letter; अन्ते भवमन्त्यम् (2) final consonant of each of the five groups of consonants which is a nasal अन्त्योनुनासिकः R.T. 17. अन्यतरतः optionally, lit. in another way; cf. वर्णसंख्ये अन्यतरतः V.P.V.15. अन्यतरस्याम् optionally; lit. in another way. The term is very common in the rules of Pāṇini, where the terms वा and विभाषा are also used in the same sense. अन्यपदार्थ another sense, sense differ- ent from what has been expressed by the wording given; cf. अनेकमन्य- पदार्थे P.II.2.24; also अन्यपदार्थप्रधानो बहुव्रीहिः M. Bh. on II.1.6. अन्ययुक्त connected with the word अन्य; connected with another : e.g अन्यो गवां स्वामीति न ह्यत्र गावोन्ययुक्ताः । कस्तर्हि । स्वामी. M.Bh. on P.II.3.22. अन्यसदृशाधिकरण an object which is different from what is mentioned, yet similar to it cf. नञिवयुक्तमन्यसदृशा धिकरणे तथा ह्यर्थगति; । अब्राह्मणमानयेत्युक्ते ब्राह्मणसदृश आनीयते । नासौ लोष्टमानीय कृती भवति । M. Bh. on P. III.1.12 अन्याय्य irregular; cf.सूर्यविश्रामा भूमिरि- त्येवमादिकं प्रयोगमन्याय्यमेव मन्यन्ते; Kāś. on P.VII.3.34. अन्यार्थ (1) having another purpose or signification: cf. अन्यार्थं प्रकृतं अन्यार्थं भवति M. Bh. on l.1.23; (2) another sense which is different from what is expressed cf. अन्यार्थो बहुव्रीहिः Cān. II.2.46. |
पृष्ठम्:ADictionaryOfSanskritGrammarByMahamahopadhyayaKashinathVasudevAbhyankar.djvu/४४
पुटमेतत् सुपुष्टितम्
अन्तर्भाव
अन्यार्थ
28
