शुक्लपक्षे चन्द्रो युक्तः सन् कृष्णे रहितः सन् शुक्लसाधनयोग्यो भवति । तच्च धनुः परमं भागचतुष्टय सपाद भवति। अवान्तरे तदनुसारेण । ६ ।
वा० वा०-अथ श्रृंङ्गोन्नतिज्ञानम् । भुजकोटिकर्णज्ञानमाह-मासान्तपाद इत्यादि ।
|
'यद् याम्योदक्तपनशशिनोरन्तरं सोऽत्र बाहुः |
इति वासना गोले भाष्ये चोक्ता । गोले पूर्वस्वस्तिके रविर्मषे कल्प्य चन्द्रोऽपि स्वगोले याम्योत्तरवृत्तमकरसम्पाते कल्प्यः । तत्र रविगोले रविकक्षाव्यासार्द्ध रवियोजनकर्णश्चन्द्रगोले चन्द्रयोजनकर्णः ।। तत्र याम्योत्तरवृत्तस्थमकराव स्थितगोलकाकारं चन्द्रबिम्बं निवेश्यम् । तस्मान्नीयमानं सूत्रं प्राग्रविगोले यत्र लगति यत्र च प्रत्यग्लगति तत्र बिन्दू कार्यौ । ततो बिन्दुद्वये रविबिम्बं गोलाकारं निवेश्यम् । तस्मिन् निवेशितेऽस्मद्दृश्यार्द्धभागस्य चन्द्रस्याद्धं शुक्लं भवति न पूर्वस्वस्तिकस्थेऽकौबिम्ब इति प्रतीतिरुत्पाद्या । तत्रस्थार्कस्य चन्द्रेण पादोनषट्काष्टलवतुल्यमन्तरं भवति। यतो रविकक्षायां चन्द्रकणतुल्ययोजनानामंशा: सपादाश्चत्वारो रविकर्ण त्रिज्यामिताः कलास्तदाचन्द्रकर्णतुल्ययोजनानां कियन्त्य इत्यनुपातेन भवन्ति । त्रिज्यातुल्यव्यकॅन्दुदोज्यायामिदमन्तरं परमं तदेष्टायां किमिति ज्यारूपम् । तस्य धनुरिष्टकाले भवति । शुक्लपक्षे रविः पृष्ठे चन्द्रोऽग्रे तस्याः कलाश्चन्द्रे योज्याः । कृष्णेऽन्यथेति सम्यगुक्तम् ।
|
ॐसूर्योनशीतगोलिप्ताः शुक्लं नवशतोद्धृताः । |
१. सि० शि० गो० श्रृंङ्गो० ५ श्लो० ॥
२. सि० शि० गो० श्रृंङ्गो० ३ श्लो० ।
३. सू० सि० १० अ० ९ श्लो० ॥
४. सू० सि० १० अ० १५ श्लो० ।।
५ सु० सि० १० अ० १०-१३ श्लो०॥
