स्मृतिसंग्रहेऽपि--
|
"आपो हीति त्रिभिर्मन्त्रैः शिरस्यंसे च विप्रुषः । |
प्रजापतिरपि--
|
"ऋगन्ते मार्जनं कुर्यात्पादान्ते वा समाहितः । |
प्रकारान्तरं संग्रहे--
|
"ससथत्रयमाकाशे मस्तके वरवत्रयम् । |
वरवत्रयमस्तक इति पाठस्तु असंगत एव । क्वचिद्दिवि स्याद्वरवत्रयमिति द्वितीयपादपाठः । नान्ह्या आसीदन्तरिक्षमिति मन्त्रेऽन्तरिक्षस्य हृदयजन्यत्वाज्जन्यजनकयोरभेदोपचारस्वीकारेण हृदयशब्देनाऽऽकाशोऽत्र गृह्यते । अत्र नाभिशब्दो हृदयलक्षकः । अन्तरिक्षशब्देनाऽऽकाशः । नभोऽन्तरिक्षं गगनमिति कोशात् । एवं शीर्ष्णो द्यौः समवर्ततेत्यत्र पद्भ्यां भूमिरित्यत्रापि चाभेदोपचारस्वीकारेण शिरःपच्छब्दाभ्यां क्रमेण द्युभूम्योर्ग्रहणम् । एतान्यक्षराणि पादान्तप्रदर्शनार्थानि । चक्षसे । रसः । जिन्वथ । इत्येतेषु पादान्तेषु, आकाशे हृदये मार्जनं कुर्यात् । मयोभुवः । मातरः । गमाम वः । इत्येतेषु पादान्तेषु मस्तके शिरसि । दधातन । इह नः । च नः । इत्येतेषु पादान्तेषु भूम्यां पादयोरित्यर्थः ।
हारीतः--
|
"मार्जनार्चनबलिकर्मभोजनानि देवतीर्थेन कुर्यात्" इति । |
[१]तच्च मार्जनं न धाराच्युतोदकेन कार्यम् ।
तथा च ब्रह्मा--
|
"धाराच्युतेन तोयेन संध्योपास्तिर्विगर्हिता । |
- ↑ ग. तत्र ।
