अथ बलातिबलयोरेव विशिष्य फलोपदेशः-न श्रम इत्यादि । बहुदूरगमनादावपति शेषः। ते-तव । रूपविपर्ययः-वैवर्ण्यम् । प्रमत्तं-क्रीडाव्याक्षिप्तचित्तम् । धर्षणं-अभिभवः ॥ १३ ॥
न बाह्वोः सदृशो वीर्ये पृथिव्यामस्ति कश्चन ।
[१]त्रिषु लोकेषु वा राम! न भवेत् सदृशस्तव ॥ १४ ॥
पृथिव्यामस्तीति। वर्तमानसामीप्ये भविष्यति लट् । न भविष्यति इति यावत् । न केवलं पृथिव्यां ; अपि तु त्रिष्वित्यादि ॥ १४ ॥
न सौभाग्ये न दाक्षिण्ये न ज्ञाने बुद्धिनिश्चये ।
नोत्तरे प्रतिवक्तव्ये समो लोके तवानघ ! ॥ १५ ॥
[२]सौभाग्ये इत्यादिकं पदम् । ज्ञानं-तत्त्वज्ञानम् । बुद्धिनिश्चयः ऐहिकविषयः ॥ १५ ॥
एतद्विद्याद्वये लब्धे भविता नास्ति ते समः ।
बला चातिबला चैव सर्वज्ञानस्य मातरौ ॥ १६ ॥
क्षुत्पिपासे न ते राम! भविष्येते नरोत्तम !
मातराविति । 'बुभुक्षितं न प्रतिभाति किञ्चित्' इति न्यायेन सर्वाप्रतिभामूलक्षुधादिनिवृत्यसाधारणसामर्थ्यात् ॥ १६ ॥
[३]विद्याद्वयमधीयाने यशश्चाप्यतुलं त्वयि ॥ १७ ॥
