एतत् पृष्ठम् अपरिष्कृतम् अस्ति
14
अरण्यकाण्ड:
विराधनिरोधः
अनाथ इवेति । नाथसापेक्षः प्राणी नाथरहितः सन् यथा शोचति तद्वदित्यर्थः । अथ भूतानां नाथ: - त्राता । तत्र हेतु:- वासवोपम इति । लक्ष्मणस्य तु वासवानुपचरित सर्वभूतनाथब्रह्मतत्त्व- ज्ञानं ऋषीणामिव नास्त्यत्र, रामस्यैव तथात्वज्ञानावरणे का कथाऽस्य ? मया प्रेष्येणेति-सहित इति शेषः ॥ २३ ॥
शरेण निहतस्याद्य मया क्रुद्धेन रक्षसः ।
विराधस्य गतासोर्हि मही पास्यति शोणितम् ॥ २४ ॥
किं त्वयेइ क्रियेतेल्यतः - शरेणेत्यादि ॥ २४ ॥
[३]राज्यकामे मम क्रोधो भरते यो बभूव ह ।
तं विराधे विमोक्ष्यामि वज्री वज्रमिवाचले ॥ २५ ॥
तं विराधे विमोक्ष्यामीति । भरतेन राज्यकामनायाः अप्रदर्शितत्वात् तत्र दुर्मोक्षमिति शेषः ॥ २५ ॥
- ↑ स्वयमेव सर्वशक्तस्य, शक्तपुरुषसहायकस्य च परितापः न युक्त इत्याशयः ।
- ↑ लोकानां ङ
- ↑ अत्र - भरते दोषाभावस्य स्पष्टं शानेऽपि कथमेवमुक्ति: ? इत्याशंक्य,
‘ब्यसनकाले लोको वाच्यमवाच्यं च न जानातीत्यमुमर्थ व्यञ्जयितुमेवमुक्तं' इति
गोविन्दराजीये समाहितम् । वस्तुतस्तु ' भरते यो बभूव' इत्येवोक्तेः, चित्रकूटं प्रति
भरतागमनवेलायां लक्ष्मणेन प्रथमं संपन्नं राज्यमिच्छंस्तु व्यक्तं प्राप्यामिषेचनम् ।
आवां हन्तुं समभ्येति भरतः कैकयीसुतः ॥' इत्युक्तवा, अनन्तरं भरतभावज्ञानानन्तरं
तादृशकोपस्य संहर्तव्यतायाः प्राप्तत्वात् निरवकाशं तं कोपं सीतापहारिणि विराधे प्रमो-
क्ष्यामीत्युच्यत इति न कश्चिद्दोषः ।।
