सामान्यतः तद्देशत्वं दण्डकारण्यस्यापि । अन्तराभिप्रायस्तु भूम-
विराडिग्रहाश्रितत्वात् त्वद्विषयवासित्वं नित्यमेवेति । परावरायोध्या-
नगरस्थो वा भूः, परावरवनस्थो वा भू: ; तद्वदेतावरण्यं च
ब्रह्मलोके विन्दतीति (?) श्रुतेः परं ब्रह्मवनं चास्ति । किं बहुना ?
कारणप्रधानः कार्यप्रधानो वा त्वमवेहामुत्र सवेनो रक्ष इत्यान्तराशयः ।
महाप्रभावानां भवतां कुतो रक्षकान्तरापेक्षेत्यत्राहुः – न्यस्तेत्यादि ।
न्यस्तः दण्डः - भूतनिग्रहो यैस्ते तथा । जितशापतो भूननिग्रहा-
भाव च हेतुः – जितक्रोधा इति । तपोनाशमिया परिहृतक्रोधाः ।
तत्रापि हेतु: - जितेन्द्रिया इति । इन्द्रिये कद्वार कसकलदुःख-
क्षमापराः इत्यर्थः । यदेवमतः - रक्षितव्या इत्यादि । गर्भभूता
इति । यथा मातुः गर्भं प्राप्तो जीवः मात्रा रक्ष्यते, तद्वत् रक्ष्याः
इत्यर्थः । अत्राप्यन्तराभिप्र यस्तु - भवदीयभूम विग्रहाण्डगर्भनित्य-
प्रतिष्ठिता इति ॥ २० ॥
अन्यैरिति । नीवारादिभिरित्यर्थः ॥ २१ ॥
तथाऽन्ये तापसाः सिद्धाः रामं वैश्वानरोपमाः ।
न्यायवृत्ताः यथान्यायं तर्पयामासुरीश्वरम् || २२ ।।
इत्यायें श्रीमद्रामायणे वाल्मीकीये अरण्यकाण्डे प्रथम: सर्ग:
