|
एकोनत्रिंशः सर्गः |
|
[खरगदाभेदनम्] |
खरं तु विरथं रामः गदापाणिमवस्थितम् ।
[१]मृदुपूर्व महातेजाः परुष वाक्यमब्रवीत् ॥ १ ॥
अथ पदातिरामखरयुद्धम्। खरं त्वित्यादि । मृदुपूर्वमिति । न्यायावलम्बनतो मृदूक्तिपूर्व परुष-पारुण्यार्थकं वाक्यमित्यर्थः ॥ १ ॥
[२] गजाश्वरथसंबाधे बले महति तिष्ठता।
कृतं सुदारुणं कर्म सर्वलोकजुगुप्सितम् ॥ २ ॥
त्वत्कृतान्यायवशात् त्वं अद्य विनंक्ष्यसीति प्रतिपादन शेषतया सामान्यतो लोकस्थितिमाह — गजाश्वेत्यादि । बले तिष्ठतेति । बलविषये स्वामित्वेन तिष्ठतेत्यर्थः ॥ २ ॥
उद्वेजनीयो भूतानां नृशंसः पापकर्मकृत् ।
त्रयाणामपि [३] लोकानां ईश्वरोऽपि न तिष्ठति ॥ ३ ॥
एवंरूपेण पुरुषेण यत् सुदारुणं कर्म कृतं भवति, तत् सर्व लोकजुगुप्सितं निन्द्यं भवति । नाप्यसौ सुखमिह लोकेऽपि प्राप्नोती-त्याह — उद्वेजनीय इत्यादि । उद्वेजनीयत्वादिगुणकोऽसौ न तिष्ठति- न चिरस्थितिं प्राप्नोति ॥ ३ ॥
कर्म लोकविरुद्धं तु कुर्वाणं, क्षणदाचर !
तीक्ष्णं [४] सर्वजनो हन्ति सर्प दुष्टमिवागतम् ॥ ४ ॥
तदेव दर्शयति – कर्मेत्यादि । क्षणदाचरेति संबुद्धिः ॥ ४ ॥
