एतत् पृष्ठम् अपरिष्कृतम् अस्ति
१३ सर्ग:]
129
सात्वा नद्यां पावन्यां स्वाश्रमं पुनरागमन्
वनस्थमपि त्वां तापस्थे-तापसकृत्ये स्थित्वा अनुविधीयते अनुकरोति-
सेवते इत्यर्थः ॥ ३३ ॥
[१] |न पित्र्यमनुवर्तन्ते मातृकं द्विपदा इति ।
ख्यातो लोकप्रवादोऽयं भरतेनान्यथा कृतः ॥ ३४ ॥
पित्र्यं-पितृवभावम् । द्वे पदे येषां ते द्विपदाः- ऊर्ध्व- स्त्रोतसः पित्र्यं नानुवर्तन्ते, अपि तु मातृकं-मातृस्वभावमेव अनुवर्तन्ते इति ख्यातो लोकप्रवादः भरतेन अन्यथा कृतः, न मातुः इत्यर्थः ।
भर्ता दशरथो यस्याः साधुश्च भरतः सुतः ।
कथं नु साऽम्बा कैकेयी तादृशी क्रूर [२] दर्शिनी ॥ ३५ ।।
एवं भरतमुपलाध्य कैकेयीं परिवदति - भर्तेत्यादि ॥ ३५ ॥
इत्येवं लक्ष्मणे वाक्ये [३] ।स्नेहात् ब्रुवति धार्मिके।
परिवादं जनन्यास्तं असहन् राघवोऽब्रवीत् ॥ ३६ ॥
स्नेहादिति । भरतस्नेहादित्यर्थः । असहन्निति । असहमान इति यावत् ।। ३६ ।।
- ↑ यद्यपि पूर्व 'सत्यश्चाष प्रवादोऽयं लौकिकी प्रतिभाति मा। पितॄन् समनु-
आयन्ते नरा मातरमङ्गना:' (अयो. 35-27) इत्युक्तम्, अथापि तत्र 'जायन्ते ' इति
कथनात् जन्मना साकमागतधर्मविषयकं तत्; अत्र तु 'अनुवर्तन्ते' इति कथनात् लालन-
पोषणादीनां मात्रधीनत्वेन तस्याः प्रभावः पुत्रे स्यात्, एवं मातरि पक्षपातश्च स्यादित्येत-
द्विषयकमिदमिति न विरोध: । अधिकमन्यत्र - ↑ शीलिनी-ड.. च.
- ↑ स्नेहात्-- रामे स्नेहात्। अत एव खलु रामानुकूलं भरतं प्रशंसति, रामप्रतिकूलां
कैकेयीं निन्दति
