इत्यादिभिरनर्हतापादकानि सर्वाणि[१] तत्र तत्र द्रष्टव्यानि । सगृहीत च समाराधनोपयुक्तसर्वद्रव्यसाधारण्येन वङ्गिवशेश्वरै ---
|
"निषेधाविषयीभावादृते नैवापरो गुण । |
आराधकस्यापि हि अर्चनाङ्गवस्तुत्वमविशिष्टम् । यथा च प्रशस्तजातिष्वेव तुलस्यादिपत्र-पद्मादिपुष्प-रम्भादिफल-गङ्गातोयादिषु तैस्तैरुपहतिनिमित्तैर्निषेधविषयता, एवमाराधकेऽपि यत कुतश्चिदुपघातात् आप्रायश्चित्तादनर्हतया निषेधविषयत्व भवति । अन्यथा 'नाविरतो दुश्चरितात्' इत्यादिश्रुतिकोपप्रसङ्गात् । उपहतिविषयस्पृष्टबिम्बादिषु च प्रायश्चित्तविधानात् । ब्रह्मविदोऽपि ह्युत्तराघाश्लेषवचन प्रामादिकविषय[२]मिति स्थापित भाष्यादिषु । "सर्वान्नानुमतिश्च प्राणात्यये तद्दर्शनात् "इत्यादिभिश्च सूत्रैरयमर्थ सिद्ध । अपि च राजवदुपचारो ह्यत्र विधीयते । राजोपचारवृत्तिश्चापचारपरिहारप्रधाना, तद्वदिहापि । यथा च गुणवति राजनि सेवकाना सापराधानामपि क्षामणमात्रेण निरपराधता तथेहापीति तल्लाभ[३] । इदमपि सगृहीतम्---
|
"अज्ञानादथवा ज्ञानादपराधेषु सत्स्वपि । |
यत्त्वनन्तरमुक्तम्---
|
"अर्चनादिष्वनर्हत्वान्न कश्चिन्नापराध्यति । |
