२४ शब्दापशब्दविवेके
४२. बौद्धमतारातिनो यतिनः श्रीगोविन्दस्य शिष्यः स्वनामधन्यः श्री-
शङ्करः साध्वनुससार गुरुसरणिम् ।
४३. नियते ! त्वमेव वद निर्घृण ! किमित्याजन्म दारिद्र्यसख एव
विनिर्मितोऽस्मि ।
४४. अहं हरे ! त एवाऽस्मि । सपदि समुद्धर मां शुचः ।
४५. इयमेका वीणायास्तन्त्री विच्छिन्नेति समाधेया।
४६. सुतनु ! जहिहि मानं पश्य पादानतं माम् ।
४७. हे उशनः, हे उशन, हे उशनन् ! ब्रूहि ब्रूहि यत्तवेष्टम् । अयमहं
तत्सम्पादयामीति होवाच वृषपर्वा दैत्यराट् ।
४८. हे क्रोष्ट: ! सम्प्रति विरम । किमिति सर्वरात्र मुधा विरौषि ?
४९. मित्रेण गोप्त्रा वनानि पर्यटन्नहं न मनागप्यबिभयम् ।
४२. अरातिशब्द इकारान्तः, तेन षष्ठयामरातेरिति भवति । यति-
शब्दश्च इकारान्त इन्नन्तश्च । तेन यतिन इत्यपि न दोषाय ।
४३. नियतिः स्त्रीति तद्विशेषणेन निर्घृणशब्देनापि स्त्रीलिङ्गेन
भवितव्यम् । तेन संबुद्धौ निर्घृणे इति युज्यते रूपम् ।
४४. तवैवास्मीति साधु । न चवाहाहैवयुक्त (८।१।२४) इति एवयोगे
युष्मदस्ते इत्यादेशो निषिध्यते ।
४५. तन्त्रीरिति साधु । अत्र ईकार औरणादिको न तु स्त्रीप्रत्ययः ।
४६. ऊकारान्तस्तनूशब्दोप्यस्ति । अम्बार्थनद्योर्ह्रस्वः । ह्रस्वविधान-
सामर्थ्याद् गुणो न । समासान्तविधेरनित्यत्वाद् नद्यृतश्चेति कपि
सुतनूक इति च न भवति ।
४७. उशनसः संबुद्धावपि पक्षेऽनङ इष्यते । न ङिसम्बुद्धयोरिति
नलो । प्रतिषेधोऽपि पक्ष इष्यते । तेन त्रैरूप्यं भवति । तथा
चोक्तम् – सम्बोधने तूशनसस्त्रिरूपं सान्तं तथा नान्तमथाप्य-
दन्तम् इति ।
४८. हे क्रोष्टो इत्येव साधु । तृज्वत्क्रोष्टुः इति सर्वनामस्थानेऽसम्बुद्धौ
प्रवर्तते ।
४९. गोप्त्रेति मित्रेणेत्येतद्विशिनष्टि । तेन गोप्तृणेति युज्यते । तृतीया-
दिषु भाषितपुंस्कं पुंवदित्यनेन पक्षे पुंवद्भावे गोप्त्रेत्यपि साधु ।
