विज्ञानमयतोऽन्यस्तस्मादान्तर सूक्ष्मतर आनंदमय आत्माऽस्तीत्येवोप
लब्धव्यः। ब्रह्मणो व्यवहाराततीकल्पितां नास्तित्वबुद्धिमपहायास्तित्वमात्रबुद्ध्या
साक्षात्कार्य इति वैदिकदर्शनम् वेदार्थतत्वप्रदर्शकं शास्त्रमित्यर्थः । "तस्माद्वा
एतस्माद्विज्ञानमयात् अन्योऽन्तर आत्माऽऽनन्दमयः" (तै. २. ५) “अस्ति ब्रह्मेति
चेद्वेद संतमेनं ततो विदु" (तै. २.६.) रित्यादिश्रुतिभ्यः ॥ ७७॥
आत्मपरिमाणविषये विविधमतविचारः।
एवमात्मनोऽस्तित्वं प्रदर्श्य तस्य परिमाणविषये वादिविप्रतिपत्तीर्दर्शयति, अणुरिति ।
|
अणुर्महान् मध्यमो वेत्येवं तत्रापि वादिनः। |
तत्राप्यामपरिमाणविषयेऽपि अणुरिति केचिन्महतनित्यन्ये मध्यमः मध्यमपरिमाण इत्यपरे वादिनो । दर्शनप्रदर्शकाः श्रुतियुक्तिसमाश्रयात् स्ववादो- पोद्बलकत्वेन श्रुतियुक्तोरालंब्येत्यर्थः, बहुधा विवदन्ते । “विभाषाविप्रलापे ”इत्यात्मनेपदम्॥ ७८ ॥
तत्राणुत्ववादिनां मतमाह, अणुमिति ।
|
अणुं वदन्त्यान्तराळास्सूक्ष्मनाडीप्रचारतः । |
अन्तराळाः सूक्ष्मनाडीप्रचारतः सूक्ष्मनाडीषु संचारादात्मानमणुमणुपरिमाणं वदन्ति। अयमात्मा रोम्णः सहस्रभागेन तुल्यासु सूक्ष्मतमास्विंत्यर्थः । नाडीषु प्रचरतीत्यतोऽणुपरिमाण इति भावः ॥७९॥
अणुपरिमाणे श्रुतिं (श्वे. ३.२०.) प्रमाणयति, अणोरिति ।
|
अणोरणीयानेषोऽणुः सूक्ष्मात्सूक्ष्मतरं त्विति। |
