ॐ तत्सद्ब्रह्मणे नमः।
वाचस्पतिकृतटीकासंवलितव्यासभाष्यसमेतानि
पातञ्जलयोगसूत्राणि ।
( तत्र समाधिपादः प्रथमः।)
( अथ व्यासभाष्यम् ।)
|
[१]यस्त्यक्त्वा रूपमाद्यं प्रभवति जगतोऽनेकधाऽनुग्रहाय |
(अथ पातञ्जलसूत्राणि।)
अथ योगानुशासनम् ॥१॥
अथेत्ययमधिकारार्थः।
(अथ वाचस्पतिकृता टीका।)
|
नमामि जगदुत्पत्तिहेतवे वृषकेतवे । |
इह हि भगवान्पतञ्जलि: प्रारिष्सितस्य शास्त्रस्य संक्षेपतस्तात्पर्यार्थं प्रेक्षावत्प्रवृत्यङ्गं श्रोतुश्च सुखावबोधार्थमाचिख्यासुरादायिदं सूत्रं रचयांचकार-अथ योगानुशासनम् । तत्र प्रथमावयवमथशब्दं व्याचष्टे-अथेत्ययमधिकारार्थः । अथैष ज्योतिरितिवत्, न त्वानन्तर्यार्थः । अनुशासनमिति हि शास्त्रमाहानुशिष्यतेऽनेनेति व्युत्पत्त्या । न चास्य शमदमाद्यनन्तरं प्रवृत्तिरपि तु तत्त्वज्ञानचिख्यापयिषानन्तरम् । जिज्ञासाज्ञानयोस्तु स्यात् । यथाऽऽम्नायते-"तस्माच्छान्तो दान्त उपरतस्तितिक्षुः समाहितो भूत्वाऽऽत्मन्येवाऽऽत्मानं पश्येत्” [बृ०४।४।२३ ] [३]इति । शिष्यप्रश्नतपश्चरणरसायनाधुपयोगानन्तर्यस्य च संभवेऽपि नाभिधानं, शिष्यप्रतीतिप्रवृत्योरनुपयोगात्प्रामाणिकत्वे योगानुशासनस्य तदभावेऽप्युपेयत्वादप्रामाणिकत्वे च तद्भावेऽपि,हेयत्वात् । एतेन तत्वज्ञानचिख्यापयिषयोरानन्तर्याभिधानं परास्तम् । अधिकारार्थत्वे तु शास्त्रेणाधिक्रि-
