पृष्ठम्:चतुर्वेदी संस्कृत-हिन्दी शब्दकोष.djvu/२१६

विकिस्रोतः तः
एतत् पृष्ठम् अपरिष्कृतम् अस्ति

निर निर्, ( श्रव्य. ) निषेध नहीं । निश्चय | बाहिर । निरंश, (त्रि.) अंशरहित । पतित । निरग्नि, ( पुं. ) अग्निरहित | अग्नि द्वारा किये जाने वाले वैदिक कर्मों से रहित । निरङ्कुश, ( त्रि. ) जो श्रङ्कुश से भी न माने। जो वश में न हो । वज्रहठी । निरञ्जन, ( त्रि. ) निर्मल । परब्रह्म । निरतिशय, ( त्रि. ) परमोत्कृष्ट । सर्वोत्तम । जिससे बढ़ कर कोई न हो । निरत्यय, (त्रि. ) नाशरहित । न रुकने वाला । श्रमायिक | छलरहित । निरन्तर ( त्रि. ) लगातार । निविड | सघन 1 चतुर्वेदीकोष | २१७ निरपत्रप, (त्रि.) निर्लज्ज | निरर्गल, ( त्रि. ) न रुकने वाला । अवाघ । निरर्थक, (त्रि.) व्यर्थ । निष्प्रयोजन | निरवग्रह, ( त्रि. ) बेरोक । निरवद्य, ( त्रि. ) दोषरहित । अच्छा | निरवयव, (पुं. ) आकाररहित निरवशेष, (त्रि.) सब | सारा । निरवसित, ( त्रि.) चाण्डाल आदि नीच वर्ण । the निरसन, ( न. ) परित्याग | छोड़ना । मारना । निकालना | तिरस्कार करना । निरस्त, ( त्रि. ) थूका गया । चोटिल किया गया । तिरस्कृत | निराकरण, (न. ) निवारण | दूर करना | तिरस्कार करना | निराकरिष्णु, (त्रि.) निकाल देने वाला । निराकृति, ( स्त्री. ) हटाव | निवारण | निरामय, ( त्रि. ) रोग से निकला | रोग- रहित । वन का बकरा और सूकर निरुक्ल, (न. ) वेद का एक अङ्ग विशेष | कहा हुआ । निश्चय किया हुआ | निरूक्लि, ( स्त्री. ) निर्वचन कथन । निर्ण निरुपाख्य, ( त्रि. ) अस्फुट स्वरूप | निरूढ, ( पुं. ) अविवाहित । निरूढ लक्षण, ( स्त्री. ) शक्तितुल्या लक्षणा । निरूढि, ( स्त्री. ) प्रसिद्धि । ख्याति । निरूपण, ( न. ) तत्त्वज्ञान के अनुकूल शब्द का प्रयोग करने वाला विचार | निरूपित, ( त्रि. ) वर्णित | नियुक्त | रचित | निरोध, (पुं.) नाश | प्रलय । प्रतिरोध | रोक । निरोधन, ( न. कारागार में बन्द कर के रोकना । बन्द करना। 1 निर्ऋति, ( पुं. ) दक्षिण और पश्चिम दिशा का पति । अलक्ष्मी जहाँ अवश्य घृणा उत्पन्न हो । निरुपद्रव । निर्गुण, ( पुं. ) सम्पूर्ण धर्मों से शून्य । गुणहीन | मूर्ख | प्राकृत गुणरहित ईश्वर | निर्गुण्डी, ( स्त्री. ) नीरस । सूखा | कमल की जड़ | कली । सिन्धुवार का पेड़ | निर्ग्रन्थ, (पुं.) क्षपणक दिगम्बर । ज्वारी । निर्धन | मूर्ख | असहाय । वैरागी | मुनि विशेष | निर्ग्रन्थिक, ( पुं. ) निर्गुण । कौपीन तक न पहिनने वाला । अन्थिहीन | निर्घात, ( पुं. ) दो पवनों के टकराने से उत्पन्न शब्द नाश । तूफान । भूकम्प | निर्घृण, ( त्रि. ) निर्दयी । दयाशून्य । निर्घोष, ( पुं. ) हर तरह का शब्द । निर्जन, (त्रि.) विजन । एकान्त | निर्जर, ( पुं. ) देवता। अमृत । बुढ़ापे से शून्य । निर्जरा, ( स्त्री. ) गुर्च । गिलो | तालपर्णी । निर्भर, ( पुं. ) झरना | निर्झरिणी, ( स्त्री. ) नदी । निर्णय, ( पुं. ) निश्चय | ज्ञान | निष्कर्ष |