89 Chapter III to be pitied. He is a क्षुद्रब्रह्मवित् as Sankara says. The Kenopanisad in a memorable passage repeats five times the refrain तदेव ब्रह्म त्वं विद्धि नेदं यदिदमुपासते ( I. 3-8), which shows clearly how the जीव hankering after उपासना is rightly called कृपण. (2) Jiva is कृपण, who is अकृपण then? -- this natural query is answered in this Karika. Brahman is called अकार्पण्यं ( not अकृपण, because that expression implies the possibility of Brahman being possessed of some धर्म ). तद्धि कापण्यास्पदम् ' यान्योऽन्यत्पश्यत्यन्यच्छृणो. त्यन्यद्विजानाति तदल्पं मर्त्यंमसत्' ... तद्विपरीतं सबाह्याभ्यन्तरमजमकार्पण्यं भूमाख्यं ब्रह्म (Sankara). समतां गतम् ( same as साम्यं in IV. 80, 93, 100 etc.), ( being ever the same, unchangeable. Only a thing with parts can be विषम, जायमानं which is popularly regarded as being produced. समन्ततः all around सर्वतो देशतः कालतो वस्तुतश्च ( Anandagiri ). (3) Gaudapāda shows by using the famous घटाकाश illustra- tion what is the real meaning of जाति or origination. The relation berween ब्रह्मन् ( or आत्मन् ) in respect of जीवs and their bodies is like that of आकाश with घटाकाश etc. and घट etc. Thus--- [I] Both आत्मन् (or Brahman ) and आकाश are really अज, सूक्ष्म, निरवयव etc. [2] आकाश Steems to give rise to घटाकाश, पटाकाश etc. Similarly आत्मन जीव E3] घट, पट, etc. seem to give rise to घटाकाश, पटाकाश etc. ( or आकाश seems to produce घट, पट etc.); similarly आत्मन् seems to produce जीवशरीरs or संघातs. But in no case is there any trace of real production. The so-called जाति is due to the उपाधि. Sankara understands उदित: to mean ( 1 ) उक्त:or ( 2 ) उत्पन्न: (आत्मा परो हि यस्मादाकाशवत्सूक्ष्मो निरवयवः सर्वगत आकाशवदुक्तो जीवैः क्षेत्रज्ञैर्घटाकाशेरिव घटाकाशतुल्य उदित उक्तः। स एवाकाशसमः पर आमा । अथ वा घटाकाशैर्यथा- काश उदित उत्पन्नस्तथा परो जीवात्मभिरुत्पन्नो जीवात्मनां परस्मादात्मन उत्पत्तिर्या श्रूयते वेदान्तेषु सा महाकाशाद् घटाकाशोत्पत्तिसमान परमार्थत इत्यभिप्रायः । तस्मा- देवाकाशाद्घटादयः संघाता यथोत्पद्यन्त एवमाकाशस्थानीयात्परमात्मनः पृथिव्यादि- भूतसंधाता आध्यात्मिकाश्च कार्यकारणलक्षणा रज्जुसर्पबद्विकल्पिता जायन्ते । ) (4) उत्पत्ति and प्रलय affect the उपाधिs only. The so-called उत्पत्ति of आकाश is really the उत्पत्ति of घट, पट, etc.; when घट, पट, etc. dis- appear, घटाकाश, पटाकाश etc. disappear. जीवोत्पत्ति similarly is due to the 12 ...
