पराशरविष्णुधर्मोत्तरयोः ।
अतिदीर्घोऽतिह्रस्वो वा भृशमुष्णोऽतिशीतलः ।
उच्छ्वासः प्राणसंत्यागे गतासूनां प्रजायते ॥
चरकस्तु ।
दीर्घमुच्छ्वस्य यो ह्रस्वं नरो निःश्वस्य ताम्यति ।
उपरुद्धायुषं ज्ञात्वा तं धीरः परिवर्जयेत् ॥
चरकस्तु ।
संस्थानेन प्रमाणेन वर्णेन प्रभयाऽपि वा ।
छाया विवर्त्तते यस्य स्वप्नेऽपि प्रेत एव सः ॥
संस्थानमाकृतिर्ज्ञेया सुषमा विषमा च या ।
मध्यमल्पं महच्चोक्तं प्रमाणं त्रिविधं नृणाम् ॥
प्रतिप्रमाणसंस्थानां जलादर्शातपादिषु ।
छाया या सा प्रतिछाया छाया वर्णप्रभाश्रया ॥
श्वादीनां पञ्चपञ्चानां छाया विविधलक्षणा ।
नाभसी निर्मला नीला सस्नेहा निर्मलेव च ॥
रूक्षा श्यावाऽरुणा या च वायवी सा हतप्रभा ।
विशुद्धरक्ता त्वाग्नेयी दीप्ताभा दर्शनप्रिया ॥
शुद्धवैडूर्यविमला सुस्निग्धा चाऽम्भसी मता ।
स्थिरा स्निग्धा घना श्लक्ष्णा श्यामा श्वेता च पार्थिवी ॥
वायवी गर्हिता तासां चतस्रः स्युः शुभोदयाः ।
वायवी तु विनाशाय क्लेशाय महतेऽपि वा ॥
स्यात् तेजसी प्रभा सर्वा सा तु सप्तविधा स्मृता ।
रक्ता पीता सिता श्यामा हरिता पाण्डुराऽसिता ॥
तासां याः स्यर्विकाशिन्यः स्निग्धाश्च विमलाश्च याः ।
