चरकः ।
घनीभूतमिवाकाशमाकाशमिव मेदिनीम् ।
विगीतमुभयं त्वेतत् पश्यन्मरणमृच्छति ॥
घनीभूतमिति कठिनतां यातम् । अथ वा घनीभूतं पृथिवीभूतम् । विगीतं विपरीतम् ।विष्णुधर्मोत्तरज्योतिःपराशरयोस्तु ।
पृथिवीमिव चाकाशमाकाशमिव मेदिनीम् ।
आकशमिव चात्मानं पूर्णमिन्दुं तथाऽतिथौ ॥
तोयवन्मेदिनीं तोयं मेदिनीमिव पश्यति ।
अतीन्द्रियं निरीक्षेत न चेत् तं करसंस्थितम् ॥
शुक्लकृष्णविपर्यासं सूक्ष्मासूक्ष्मविपर्ययम् ।
विपर्यासं सदसतामीक्षते जीवितक्षये ॥
सुश्रुतः ।
धूमनीहारवासोभिरावृतामिव मेदिनीम् ।
प्रदीप्तमिव लोकं च यो वै प्लुतमिवाम्भसा ।
भूमिमष्टापदाकारां लेखाभिर्यश्च पश्यति ।
यश्चानिलं मूर्त्तिमन्तमन्तरिक्षेऽभिपश्यति ॥
स्वस्थः स लभते व्याधिं व्याधितो मृत्युमृच्छति ।
चरकस्तु ।
यस्य दर्शनमायाति मारुतोऽम्बरगोचरः ।
अग्निर्नायाति वा दीप्तस्तस्यायुःक्षयमादिशेत् ॥
स वै जले सुविमले जलजाले विशेन्नरः ।
स्थिते गच्छति वा दृष्ट्वा जीवितात् परिमुच्यते ॥
सिथते इति स्थिर इत्यर्थः ।
स एव ।
अग्निं प्रकृतिवर्णस्थं नीलं पश्यति निष्प्रभम् ।
