एते हेत्वर्थलक्ष्मणेः विनियेोगस्तु कथ्यते । एते इति दशमारुताः नासानिलेन व्याख्यातो मारुतो वदनोद्भवः विनियोगान्तराण्यत्र सुविज्ञेयानि लोकतः । श्रेता-प्राकृते द्विपदी विषमा-एकश्चतुर्माखिक: एक: पञ्चमात्रिकः ल: गः । भेताम्बरं—मेलरागः (माथामालवगौलमेलजन्यः) (आ) स रेि म प नि ध स (अव) स ध प म रि ग म रेि स (आ) स रेि ग म प म् (अव) स नेि ध प म ग रेि स छन्दसि षण्मासागणः । षट्करणम्--(त्रपुष्करे) रूपं कृतं प्रतिक्रतं, प्रतिभेदः, रूपशेषः, ओघः, प्रतिशुष्का करणानि षडेतानि पिण्डीप्रतिसरादिषु। नियो यत्र युक्तश्चेत्तत्रैव विनियोजयेत् । षट्कोशम्–पदमणि आदौ कृत्वा समोवृत्तं पादाङ्गलिकपृष्ठत । पृष्टोन्मुखीभूतलौ तिष्ठन्तैौ पुरतत्समैौ । तद्दा मध्ये समेोद्वतै विधाय पुरतो यथा। पृष्ठभागेऽपि तिष्ठतामेवं यत्र क्रिया मुहुः। षट्कोणमेतदाख्यातं नृतविद्याविशारदैः । कुम्भ षट्तालः-देशीताल षट्तालेतु प्रयोक्तव्या दूताः षट्तावेदिमि भरत नान्य ६८६ बेमः । कर्णाटभाषया गेय प्राणाक्षरसमन्विता षट्पदी तालरहिता सानुप्रासा कथात्मिका । गणानां कामसंज्ञानां चतुर्णा पुरतो गुरु । अष्टानां लघवस्तद्वद्रणाष्षोडा बाणजाः । पादे पादे च कर्तव्यौ द्वौ गणौ मान्मथौ विषु । अन्ते बाणस्तु षट्पद्यां उत्तरराव तदेव च। ।। सोमेश्वर गातव्या भाषया दृश्या तालनादविवर्जिता । विर्चीत्रचतिसङ्कीर्णा पदैष्षङ्कभिर्विराजिता ।। पादाष्षडत्र विख्याता गणाश्चापि चतुर्दश । तृतीयविगणस्तत्र षष्ठश्च चरणस्तथा द्विगणश्चरणाश्लिष्ठा घटूपदीति समीरिता । षट्पितापुत्रकः-मार्गताल षटपितापुत्के ताले पुताश्च मगणप्रतौ । ऽ ऽ ऽ ऽ ऽ ऽ षडक्षरी-मेलरागः (शुभपन्तुबरालीमेलजन्यः) ( आ ) स ग रेि ग म प ध नि स (अव) स नेि ध म ग रेि स षडङ्गगुणवर्धनः-देशीताल षडङ्गगुणवृद्धाख्ये मगणो भगणोऽथवा। पडभिज्ञः-देशीताल षडभिज्ञेमिश्रलील यश्रलश्च मरश्धल । लक्ष्म षडश्रम्-पद्मणि षडश्रमेव षट्कोणमिति वेम आह लक्षणे तु षट्कोणस्थले द्रष्टव्यम् ग, घडूर्मिजाति ताले तु क्रमात् चहत्पुटाद्य । पूर्व कीर्तिधरेणेोक्तो लक्ष्मीनारायणेवितः । आदिशब्देन शिष्टा भार्गवाला गृहीतव्या चाचपुटसंपकेष्टाः धद्रपितापुखक तालेषु भ
पृष्ठम्:भरतकोशः-३.pdf/१६
दिखावट