सर्वत्रेदमूह्य तेन न क्वापि दोषः । अत एव पाटीगणितबीजगणितयोरस्य ग्रहगणिते
महानुपयोग इति ‘खगुणश्चिन्त्यश्च' शेषविधावित्यत्राभिहितम् । वासनाभाष्येऽपि
‘चक्रांशकाडू क्षितिजाख्यवृत्ते'९ इत्यत्र वक्ष्यते ।
एवं यदा क्रान्तिज्या पूर्णं भवति तदा ‘खगुणश्चिन्त्यश्च शेषविधावित्यादि'
गणितोक्त्या शून्यपरिभाषया अग्रासमशङ्क्वादीनि साधितान्यन्येषामनुपातार्थं
क्वचिन्न दुष्यतीति । अष्राप्तेऽपि सुमाख्यमुण्ड़लमिते यः शुङ्कुरुत्पद्यते, नूनं सोऽपि
परानुपातविधये नैवं क्वचिद् दुष्यतीत्यभानेऽपि समशङ्क्वादिर्परानुपातार्थं साधनी
यमित्युक्तम् ।
अत्र तु समशङ्क्वादीनामसत्वेऽपि साधनं परानुपातार्थं शून्यपरिभाषोत्त
रीत्येति सर्व शोभनम् ।
यत्तूक्तं ध्वंसस्य कारणत्वं न क्वापि दृष्टं तदभ्युपगमेऽपूर्वकल्पनमन्तरेणापि
यागध्वंसादेव स्वर्गः स्यादिति । तत्रोच्यते । अस्ति महद्वैषम्यम्, अाशुतरविनाशीयागः
कालान्तरभाविफलम् । अत्र क्रान्तिज्याभावकाले दिनार्द्धशङ्क्वादि साध्यत इति न
कोऽपिदोषः । क्रान्तिज्याभावेऽपि कालविशेषोपलक्षकः । ‘खगुणश्चिन्त्यः' इत्यनेन
प्रकारेण शून्यक्रान्तिज्यातः साधितं दिनार्द्धशङ्क्वादि प्रत्यक्षतः संवदत्येवातः
प्रत्यक्षदृष्ट किमनुपपन्न नाम ।
‘द्विविधगणितमुक्तंॐ व्यक्तमव्यक्तसंज्ञं तदवगमननिष्ठ':
इत्यनेनापठितपाटीबीजगणितस्य ग्रहगणितपठनानाधिकारादेव ।
‘त्रिभज्यकोन्मण्डलशङ्कुघाताच्चरज्ययाप्तं* खलु यष्टिसंज्ञम्' इति ।
गणितं बालो न जानाति । न होतावता गणितमिदं क्रान्तिज्याभावे दुष्टम्।
न ह्ययं स्थाणोरपराधो यदेनमन्धो न पश्यति । एतेन तत्सर्वं विषुवद्दिने व्यभिचरत्य
स्मान्मया नोदितमिति ज्ञानाधिराजोत्तमुपेक्षणीयम् ।
ज्ञानाधिराजस्तु गोलानभिज्ञतया शिरोमणिवासना भाष्यानभिज्ञतया च
यत्किञ्चिदेव वदति ।
स्पष्टगतिवासनाभाष्येऽभिहितं भोग्यखण्डस्पष्टीकरणफल प्रदश्र्यते। भोग्यखण्ड
स्पष्टीकरण विना
’कक्षामध्यगतिर्यग्रेखाप्रतिवृत्तसम्पाते मध्यैव गतिः स्पष्टा न भवतीति’ ।
'सा हताशुफलकार्मुकागमे ज्यान्तरेण विहृताद्यजीवया ।
कणहृत्त्रिभगुणा हतेति'।
१. ली० शून्यपरिकर्मणि १ सूत्रम् । २. शि० सि० ग्र० ग० ५४ श्लो० । ।
३. गोलाध्याये गोलप्रशंसायां ७ श्लो० । ४. सि० शि० ग्र० ग त्रि० ३३ श्लो० ।
५ सि० सु० स्प० २८ श्लो० ।
