कल्हणकृत राजतरङ्गिणी/षष्टस्तरङ्गः

॥ षष्टस्तरङ्गः ॥

नेदं पर्णसमीरणाशनतपोमाहात्म्यमुक्षोरगौ पश्यैतावत एव संप्रति कृतौ तन्मात्रवृत्ती¹ बहिः² । करात_6_0001कख

प्रेम्णैर्वार्धमिदं चराचरगुरोः प्रापेयमात्मस्तुतीरेवं देववधूमुखाच्छ्रुतिसुखाः³ शृण्वन्त्यपर्णावतात् ॥ करात_6_0001गघ

इच्छन्नलङ्घनीयत्वमथ कक्ष्यां विलङ्घयन् । करात_6_0002कख

प्रतीहारान्द्विजा दूरं वार्यन्तामिति सोन्वशात् ॥ करात_6_0002गघ

वेत्रिवित्रास्यमानांस्तु तान्कृताञ्चलिरब्रवीत् । करात_6_0003कख

राज्यप्रदाश्च पूज्याश्च यूयं नो दैवतैः समाः ॥ करात_6_0003गघ

राज्यदानाभिमानेन वर्तिष्यत मदोद्धताः । करात_6_0004कख

यत्कार्यकालादन्यत्र नागन्तव्यं मदन्तिकम् ॥ करात_6_0004गघ

तदाकर्ण्याखिलो लोकस्तमधृष्यममन्यत । करात_6_0005कख

व्यस्मरत्सहसंवाससंभूतमपि लाघवम् ॥ करात_6_0005गघ

खिलीभूताः पूर्वराजव्यवस्थाः प्रतिभाबलात् । करात_6_0006कख

उन्नीतवान्स सुकविः प्राक्कविप्रक्रिया इव ॥ करात_6_0006गघ

अचौराभूत्तथा भूमिर्यथा रात्रौ वणिक्पथा । करात_6_0007कख

अतिष्ठन्विवृतद्वारा मार्गाश्चाविघ्निताध्वगाः ॥ करात_6_0007गघ

प्रत्यवेक्षापरे तस्मिन्नासीत्सर्वापहारिणाम् । करात_6_0008कख

कृष्यध्यक्षत्वमुसृज्य कृत्यं नान्यन्नियोगिनाम् ॥ करात_6_0008गघ

ग्राम्याः कृषिपराधीना नापश्यन्राजमन्दिरम् । करात_6_0009कख

विप्राः स्वाध्यायसंसक्ता नाकुर्वञ्शस्त्रधारणम् । करात_6_0009गघ

न विप्रगुरवः साम गायन्तो मदिरां पपुः । करात_6_0010कख

न तापसाः पुत्रदारपशुधान्यढौकयन् ॥ करात_6_0010गघ

न मूर्ख¹रवो मत्स्यापूपयागविधायिनः । करात_6_0011कख

चक्रिरे स्वकृतैर्ग्रन्थैस्तर्कागमपरीक्षणम् ॥ करात_6_0011गघ

नादृश्यन्त च गेहन्यो गुरुदीक्षोत्थदेवताः । करात_6_0012कख

कुर्वाणा भर्तृशीलश्रीनिषेधं मूर्धधूननैः ॥ करात_6_0012गघ

कार्तान्तिको भिषक्सभ्यो गुरुर्मन्त्री पुरोहितः । करात_6_0013कख

दूतः स्थेयो¹ लेखको वा न तदाभूदपण्डितः ॥ करात_6_0013गघ

प्रा¹योपवेशाधिकृतैर्बोधितेन महीभृता । करात_6_0014कख

प्रायोपविष्टो निकटं प्रापितः कश्चिदब्रवीत् ॥ करात_6_0014गघ

अहमाड्योभवं पूर्वं वास्तव्योत्र महीपते । करात_6_0015कख

निष्किंचनत्वं शनकैरगच्छं दैवयोगतः ॥ करात_6_0015गघ

उत्तमर्णैः पीडनस्य प्रवृद्धर्णस्य यस्य मे । करात_6_0016कख

निश्चयोभूदृणं छित्त्वा परिभ्रान्तुं दिगन्तरे ॥ करात_6_0016गघ

अथ विक्रीय सर्वस्वमृणं शोधयता मया । करात_6_0017कख

महाधनाय वणिजे विक्रीतं निजमन्दिरम् ॥ करात_6_0017गघ

भार्यामुद्दिश्य भर्त्रव्यामेक एव तु वर्जितः । करात_6_0018कख

सोपानकूपो विक्रीतान्महतो वेश्मनस्ततः ॥ करात_6_0018गघ

निदाघे पुष्पताम्बूलीपर्णाद्यत्रतिशीतले । करात_6_0019कख

न्यस्यद्भिर्मालिकै¹र्दत्तात्मा जीवेद्भाटकादिति² ॥ करात_6_0019गघ

ततो दिगन्तराद्भ्रान्त्वा विम्शत्या वत्सरैरहम् । करात_6_0020कख

लब्धाल्पवित्तः संप्राप्तो जमभूमिमिमाम् पुनः ॥ करात_6_0020गघ

अन्विष्यता मया साध्वी स्ववधूर्ददृशेथ सा । करात_6_0021कख

विवर्णदेहा जीवन्ती प्रेष्यात्वेनान्यवेश्मसु ॥ करात_6_0021गघ

किं दत्तजीविकापि त्वमीदृशीं वृत्तिमाश्रिता । करात_6_0022कख

मयेति सा सदुःखेन पृष्टा स्वोदन्तमब्रवीत् ॥ करात_6_0022गघ

1.

--1) A3 gloss पर्णवातजीवनौ.

--2) A3 gloss एतौ चराचरगुरुणा बहिः कृतौ इत्यन्वयः.

--3) Thus A1; A3 ॰सुखाच्छृण्व॰.

11.

--1) Thus corr. by later hand from A1 मूर्खा गु॰.

13.

--1) A3 gloss विवादपरिनिर्णेता स्थेयः.

14.

--1) A3 gloss मृतावनशने प्रायो बाहुल्ये सदृशे त्रिषु इति कोशः.

19.

--1) A3 gloss पौष्पिकैः.

--2) A3 gloss भाटी इति भाषया । प्रत्यहं वेतनं भाटी.

[page 91]

सोपानकूपं संप्राप्ता त्वयि याते दिगन्तरम् । करात_6_0023कख

लगुडैस्ताडयित्वाहं वणिजा तेनव् वारिता ॥ करात_6_0023गघ

तदन्या कास्त मे वृत्तिरित्युक्त्वा विरराज सा । करात_6_0024कख

तदाकर्ण्य निमग्नोहमन्तरे शोककोपयोः ॥ करात_6_0024गघ

कृतप्रायोपवेशोथ स्थेयैस्तैस्तैः पदे पदे । करात_6_0025कख

प्रत्यर्थिनो दत्तजयैः किमप्यस्मि पराजितः ॥ करात_6_0025गघ

जडत्वाद्वेद्मि न न्यायं न विक्रीतो मया पुनः । करात_6_0026कख

सोपानकूप इत्यस्मिन्नर्थे प्राणा इमे पणः ॥ करात_6_0026गघ

सोहं विपद्ये क्षीणार्थो द्वारि शास्तुस्तव ध्रुवम् । करात_6_0027कख

वृजिनादस्ति चेद्भीतिर्वस्तु निर्णीयतां स्वयम् ॥ करात_6_0027गघ

राजेति तेन विज्ञप्तो दत्त्वा¹ धर्मासनं स्वयम् । करात_6_0028कख

दंघटय्याखिलान्स्थेयानासीत्तत्त्वं विचारयन् ॥ करात_6_0028गघ

स्थेयास्तमूचुर्बहुशो विचार्यायं पराजितः । करात_6_0029कख

शाद्यादगणयन्न्यायं दण्ड्यो लिखितदूषकः ॥ करात_6_0029गघ

सोपानकूपसहितं विक्रीतं गृहमित्यथ । करात_6_0030कख

राजा विक्रयपत्रस्थान्स्वयम् वर्णानवाचयत् ॥ करात_6_0030गघ

ततोधिगतमित्येव सभ्येषु निगदत्स्वपि । करात_6_0031कख

अन्तरात्मा जगादेव नृपतेरर्थिनो जयम् ॥ करात_6_0031गघ

मुहूर्तमिव संचिन्त्य राजान्याभिरभूच्चिरम् । करात_6_0032कख

कथाभिरतिचित्राभिर्मोहयन्सभ्यमण्डलम् ॥ करात_6_0032गघ

कथान्तराले सर्वेभ्यो गृह्णन्रत्नानि वीक्षितुम् । करात_6_0033कख

हसन्प्रत्यर्थिनो हस्तादुपादत्ताङ्गुलीयकम् ॥ करात_6_0033गघ

क्षणादेवा¹खिलैः स्थेयमित्थमेवेति सस्मितम् । करात_6_0034कख

वचो ब्रुवाणः प्रययौ पादक्षालनकैतवात् ॥ करात_6_0034गघ

अभिज्ञानाय तत्रस्थः स वितीर्याङ्गुलीयकम् । करात_6_0035कख

भृत्यमेकं वणिग्वेश्म प्राहिणोद्दत्तवाचिकम् ॥ करात_6_0035गघ

स वणिग्गणनाध्यक्षं ययाचे साङ्गुलीयकः । करात_6_0036कख

यत्राब्दे पत्रमुत्पन्नं गणनापत्रिकां¹ ततः ॥ करात_6_0036गघ

निणयेद्य तथा कृत्यमस्ति भाण्डपतेरिति । करात_6_0037कख

श्रुत्वादाद्गणनाध्यक्षस्ताम् गृहीताङ्गुलीयकः ॥ करात_6_0037गघ

दीन्नाराणां¹ दशशतीं तस्यां भूभृदवाचयत् । करात_6_0038कख

व्ययमध्येधिकरणलेखकाय² समर्पिताम् ॥ करात_6_0038गघ

तस्मै मितधनार्हाथ बहुमूल्यार्पणा¹न्नृपः । करात_6_0039कख

रेफे² सकारं वणिजा कारितं निश्चिकाय सः ॥ करात_6_0039गघ

सभायां तत्प्रदर्श्याथ पृष्ट्वा दत्त्वाभयं च तम् । करात_6_0040कख

आनीय लेखकं सभ्यान्संजातप्रत्ययान्व्यधात् ॥ करात_6_0040गघ

सभ्यैरभ्यर्च्यमानेन राज्ञा सार्धं वणिग्गृहम् । करात_6_0041कख

वितीर्णमर्थिने¹ देशात्प्रत्यर्थी च प्रवासितः ॥ करात_6_0041गघ

कृताह्निकं भोक्तुकामं तं दिनान्ते च भूपतिम् । करात_6_0042कख

अकालावेदनाद्बिभ्यत्क्षत्ता जातु व्यजिज्ञपत् ॥ करात_6_0042गघ

देवः समाप्रकृत्योद्य विज्ञप्तौ श्वस्तव क्षणः । करात_6_0043कख

इत्युक्तो दर्शणे प्राणत्यागी वित्रो बहिः स्थितः ॥ करात_6_0043गघ

दत्तप्रवेशादेशोथ रुद्धसूदेन भूभुजा । करात_6_0044कख

द्विजः प्रविष्टः पृष्टश्च¹ तीव्रार्तिरिदमब्रवीत् ॥ करात_6_0044गघ

सुवर्णरूपकशतं भ्रान्त्वा देशान्तरेर्जितम् । करात_6_0045कख

गृहीत्वा श्रुतसौराज्यः स्वदेशमहमागतः ॥ करात_6_0045गघ

त्वय्यि राजनि निश्चौरैरध्वभिर्विशतः सुखम् । करात_6_0046कख

ह्योभवल्लवणोत्से मे दिनान्ते श्राम्यतः स्थितिः ॥ करात_6_0046गघ

दीर्घाध्वलङ्घनक्लान्तस्तत्राहमकुतोभयः । करात_6_0047कख

मार्गारामतरोर्मूले त्रियामामात्यवाहयम् ॥ करात_6_0047गघ

वेतनं ग्रन्थिबद्धं तदुत्थास्नोरपतन्मम¹ । करात_6_0048कख

अरघट्टे समीपस्थे कक्षयोगादलक्षिते ॥ करात_6_0048गघ

28.

--1) Thus A; G has sec. manu the conjuctural reading गत्वा.

34.

--1) Thus A3; A1 ॰दिवा॰.

36.

--1) A2 gloss गणत् वतूर् इति भाषया बही इति मध्यदेशीयाः.

38.

--1) A2 gloss दीन्नाराः द्यार् इति कश्मीरभाषया.

--2) A2 gloss यत्सन्निधौ अर्थिप्रत्यर्थिनावुभौ भूमेः क्रयविक्रयं कुरुतः । येन चावस्तरमानं क्रियते सोधिकरणलेखकः । अवस्तरपरिमाणलेखपत्रकारी सराफ् इति भाषया .

39.

--1) A2 gloss अधिकरणलेखकाय दीन्नारदशशतीशनात्.

--2) A2 gloss गृहविक्रयिणा यदिना विक्रयपत्रे लिखितं । सोपानकूपरहितं विक्रीतं गृहमिति । ततस्तेन लुब्धेन वणिजा प्रत्यर्थिना रेफविषये सकारः कारितः अधिकरणलेखकहस्तेन । उत्कोचं दीन्नारदशशत्याख्यं दत्त्वा कूपसहितं गृहं विक्रीतमिति लेखितं । ततोनन्तरं राञ्जानुमितं लेखपत्रचित्रणार्थं किमर्थं दीन्नारदशशती । बहुमूल्यत्वादिति रेफस्य सकार एव कृतोनेन इति ॥.

41.

--1) A3 gloss विज्ञप्तिकराय.

42.

--1) A3 gloss द्वास्स्थः.

44.

--1) Thus corr. by later hand from A1 पृष्टोथ.

48.

--1) Thus corr. A3 from A1 ॰तद्भुवि.

[page 92]

तस्मिन्दुरवरोहेतिनिर्वसुत्वाज्जहद्वपुः । करात_6_0049कख

सोहं हारितसर्वस्वः शोचन्रुद्धिश्चिरं जनैः ॥ करात_6_0049गघ

एकोध्यवसितः कोपि साहसे¹ पुरुषोब्रवीत् । करात_6_0050कख

मह्यं दापितवित्ताय² किं ददासीति मां ततः ॥ करात_6_0050गघ

तमस्म्यवोचं विवशस्तस्यार्थस्यास्मि कः प्रभुः । करात_6_0051कख

तुभ्यं यद्रोचते मह्यं तत्ततो दीयतां त्वया ॥ करात_6_0051गघ

अवरुह्याधिरूढोथ रूपकेभ्यो द्वयं मम । करात_6_0052कख

स प्रादात्स्पष्टमेवाष्टानवतिं स्वीचकार तु ॥ करात_6_0052गघ

व्यवहारा वचोनिष्ठा¹ एव राज्ञि यशस्करे । करात_6_0053कख

निन्दन्व्यवस्थां तां लोकैर्न्यक्कृतोस्मीति वादिभिः ॥ करात_6_0053गघ

उपचारोक्तिसारल्य¹च्छलहारितवेतनः । करात_6_0054कख

सोहं जहाम्यसून्द्वारे दुर्व्यवस्थापकस्य ते ॥ करात_6_0054गघ

पुंसस्तस्य स राज्ञाथ पृष्टः प्रकृतिनामनी । करात_6_0055कख

वदनप्रत्यभिज्ञै¹व ममास्तीत्यभ्यभाषत ॥ करात_6_0055गघ

प्रातस्तवेoसितावाप्तिं करिष्यामीति भूभुजा । करात_6_0056कख

प्रतिज्ञाय कथंचित्स स्वपार्श्वे कारितोशनम् ॥ करात_6_0056गघ

लवणोत्सौकसां दूताहूतानां स विशां ततः । करात_6_0057कख

स्थितमन्तर्द्विजोन्येद्युस्तं राञ्जेदर्शयन्नरम् ॥ करात_6_0057गघ

पृष्टः स राज्ञा विप्रेण यथैवोक्तं तथैव तत् । करात_6_0058कख

सर्वमूचे वाक्प्रतिष्ठं व्यवहारमुदीरयन् ॥ करात_6_0058गघ

सत्यवाक्पारतन्त्र्यस्य वस्तुवृत्तस्य चान्तरम् । करात_6_0059कख

अलक्षयन्तः प्रैक्षन्त दोलाकुलधियो धराम् ॥ करात_6_0059गघ

धर्मासनस्थो राजाथ रूपकाणामभाषत । करात_6_0060कख

तमष्टानवतेः पात्रं विप्रमन्यं द्वयस्य तु ॥ करात_6_0060गघ

अनुयोक्तॄञ्जगादापि दुःसंचिन्त्या महात्मनः । करात_6_0061कख

धर्मस्याधर्ममुद्वृत्तं निहन्तुं धावतो गतिः ॥ करात_6_0061गघ

सायं हुताशं प्रविशन्नम्मयं¹ चेन्दुमण्डलम् । करात_6_0062कख

स्वतेजसा संविभजन्प्रदीपैर्ज्योत्स्नयाप्यसौ ॥ करात_6_0062गघ

तदुत्थाय यथा भानुर्निहन्ति ध्वान्तमुद्धतम् । करात_6_0063कख

अनन्यकर्मा धर्मोयं तथाधर्मं व्यपोहति ॥ युग्मम्॥ करात_6_0063गघ

दुःसंलक्ष्यस्तु धर्मोसावधर्मं बाधतेञ्जसा । करात_6_0064कख

तिष्ठन्नित्य¹मधुष्ठाय दाह्यं काष्ठमिवानलः ॥ करात_6_0064गघ

ददाति यद्भवान्दत्तां तदित्याद्युक्तमुज्झतः । करात_6_0065कख

तुभ्यं रोचत इत्यादि वचोस्य निसृतं तदा ॥ करात_6_0065गघ

रुचितास्य बभूवाष्टानवतिर्लोभनोस्य ताम् । करात_6_0066कख

नादादस्मायरुचितं रूपकाणां द्वयं ददत् ॥ करात_6_0066गघ

इत्यादिसूक्ष्मेक्षिकया धर्माधर्मान्तरं विदन् । करात_6_0067कख

प्रत्यवेक्षापरः क्ष्माभृद्व्यधात्कृतयुगोदयम् ॥ करात_6_0067गघ

इत्थं जनं स विनयन्हास्योभून्निजदुर्नयैः । करात_6_0068कख

परस्योपदिशन्पथ्यमथ्याशीव रोगहृत् ॥ करात_6_0068गघ

श्रोत्रियेणे¹व तेनापि मृदम्भःशौचशालिना । करात_6_0069कख

डोम्बोच्छिष्ठभुजो भृत्याः² पार्श्वान्न परिजह्रिरे ॥ करात_6_0069गघ

यथोत्तरं संश्रितार्थैरन्योन्यं पृष्ठपातिभिः । करात_6_0070कख

नगराधिकृतै¹श्चक्रे चतुर्भिः सोर्थ²संग्रहम् ॥ करात_6_0070गघ

लेभिरे निधनं तस्मात्सत्यंकारात्पदातयः । करात_6_0071कख

श्रीरणेश्वरपीठाग्रन्यस्तखड्गादपि प्रभोः ॥ करात_6_0071गघ

स ज्येष्ठे भ्रातरि मृते तथाभून्मुदित¹श्चिरम् । करात_6_0072कख

तदुपज्ञं² यथा प्राज्ञैर्तत्रोत्प्रैक्षि³ रसा⁴र्पणम् ॥ करात_6_0072गघ

नीतस्य मण्डलेशत्वं वेलावित्तस्य¹ भूभुजा । करात_6_0073कख

देवीः कामयमानस्य चक्रे गजनिमीलिका² ॥ करात_6_0073गघ

रामाच्छुद्धान्तकान्तानां मूर्धानमधिरोपिता । करात_6_0074कख

लल्ला नामाभवत्तस्य वेश्या वैवश्यकारिणी ॥ करात_6_0074गघ

50.

--1) Thus A1; A3 ॰सी.

--2) A3 gloss वचसि वाक्य एव निष्ठा येषां । न तु न्यायविचारणे इति व्यवस्थां निन्दन्.

54.

--1) Thus corr. by later hand from A1 ॰सारल्येच्छ॰.

55.

--1) A4 gloss वदनमेव केवलं तदीयं विदितं माम् न तु नामप्रकृती इत्यर्थः.

62.

--1) A3 gloss आप्यं.

64.

--1) Thus corr. by A3 from A1 तिष्ठनिष्टम॰.

69.

--1) Thus A1; A3 ॰येणैव.

--2) Thus corr. by A3 from A1 ॰भृत्यान्पा॰.

70.

--1) A2 gloss हट्टरक्षिभिः.

--2) Thus corr. by A3 from A1 सोथसं॰.

72.

--1) Thus A3; A1 ॰भूदुदित॰.

--2) Thus corr. by A3 from A1 तदुपज्ञौ; Edd. ॰ज्ञैर्यथा.

--3) Emended; A R G ॰त्प्रेक्षि॰.

--4) A3 gloss भुवः.

73.

--1) A3 gloss एतन्नामकसचिवस्य; एतन्नामक struck out again.

--2) A3 gloss उपेक्षा कृता इत्यर्थः.

[page 93]

अवकाशः सुवृत्तानां हृदयान्तर्न योषिताम् । करात_6_0075कख

इतीव विहितौ धात्रा सुवृत्तौ तद्बहिः कुचौ ॥ करात_6_0075गघ

उत्तमाधमसंसक्तौ जानन्सदृशवृत्तिताम् । करात_6_0076कख

नारीणां शुचिबाह्यानामङ्गनात्वं¹ व्यधाद्विधिः ॥ करात_6_0076गघ

सा लालितापि राञ्जा यल्लल्ला ललितलोचना । करात_6_0077कख

चण्डालयामिके¹तनागाद्यामिनीषु समागमम् ॥ युग्मम्॥ करात_6_0077गघ

सुभगंकरणं किंचिच्चण्डालतरुणेभवत् । करात_6_0078कख

तं यत्प्रभावविवशा भेजे राजवधूरपि ॥ करात_6_0078गघ

सा वा चण्डालकुलजा सा वा कार्मण¹कर्मवित् । करात_6_0079कख

अन्यथा संगमः² किं स्यादसंभाव्यस्तथाविधः ॥ करात_6_0079गघ

सोभूत्केन प्रकारेण तया सह समागतः । करात_6_0080कख

इत्येष लेभे वृत्तान्तः प्रतिभेदं न कुत्रचित् ॥ करात_6_0080गघ

केवल्ं प्रत्यभात्ता¹दृक्पापिनोः प्रेम तत्तयोः । करात_6_0081कख

दृग्व्यापारेक्षणात्क्षिप्रं हाडिनाम्नोधिकारिणः ॥ करात_6_0081गघ

तमर्थमाथ तथ्येन वीक्ष्य प्रणिधिभिर्नृपः । करात_6_0082कख

प्रायश्चित्तानुवरणक्षामः कृष्णाजिनं दधौ ॥ करात_6_0082गघ

कुपितोपि स यन्नैनां न्यवधी¹द्रागमोहितः । करात_6_0083कख

तेनैवागात्पुरोभागिवितर्कातङ्कपात्रताम् ॥ करात_6_0083गघ

डोम्बोच्छिष्टानुगासङ्गादशुचित्वं यशस्करे । करात_6_0084कख

संक्रान्तं कुष्ठिसंस्पर्शात्कुष्ठं दुःखमिवाभवत् ॥ करात_6_0084गघ

सामान्येन सता कैश्चित्सदृशैः शुभकर्मभिः । करात_6_0085कख

जन्मान्तरीयैः साम्राज्यं मया प्रापीति चिन्तयन् ॥ करात_6_0085गघ

साम्राज्यकामो नृपतिर्भा¹विष्वपि स जन्मसु । करात_6_0086कख

युक्त्या प्रादान्निरातङ्कां राज्यलक्ष्मीं द्विजन्मने ॥ करात_6_0086गघ

भूभुजा दानशौण्डेन पैतृके स्थण्डिले कृतः¹ । करात_6_0087कख

छात्राणामार्यदेश्या²नां तेन विद्यार्थिनां मठः ॥ करात_6_0087गघ

मठाधिपतये तत्र छत्रचामरहासिनीम् । करात_6_0088कख

स नरेन्द्रश्रियं¹ प्रादाट्टङ्कान्तःपुरवर्जिताम् ॥ करात_6_0088गघ

वितस्तापुलिने राजा नानोपकरणान्वितान् । करात_6_0089कख

ब्राह्मणेभ्यः सोग्रहारान्प¹ञ्चपञ्चाशतं ददौ ॥ करात_6_0089गघ

अथ जातोदरव्याधिर्मज्जातो नायमित्यसौ । करात_6_0090कख

जानन्संग्रामदेवाख्यं परिवर्ज्य निजा¹त्मजम् ॥ करात_6_0090गघ

समर्प्य सचिवैकाङ्गसामन्तानभ्यषेचयत् । करात_6_0091कख

रामदेवात्मजं राज्ये वर्णतं प्रपितृव्यजम् ॥ करात_6_0091गघ

शक्ये राज्यादपाकर्तुं शिशावनभिपेचिते । करात_6_0092कख

निराशाः समपद्यन्त तदा राज्यजिहीर्षवः ॥ करात_6_0092गघ

स पर्वगुप्तकौटिल्यप्रयुक्तेरुदयोन्मुखः । करात_6_0093कख

विपाकका¹लस्तत्राह्नि भङ्गोन्मुख इवाभवत् ॥ करात_6_0093गघ

राजधानीस्थितस्यापि वर्णटो राज्यदायिनः । करात_6_0094कख

आरोग्यवार्तयाप्यासीन्मुमूर्षोरनिरीक्षकः ॥ करात_6_0094गघ

ततः सानुशयो राजा ताम्यन्प्रैर्यत मन्त्रिभिः । करात_6_0095कख

राज्यं संग्रामदेवाय¹ दातुमाश्वासकारिभिः ॥ करात_6_0095गघ

राजाज्ञया निशामेकां बद्धोष्टस्तम्भमण्डपात् । करात_6_0096कख

बहिर्दत्तार्गलात्प्रातर्वर्णटो निरवर्त्स्यत¹ ॥ करात_6_0096गघ

भयात्प्रजागराद्वापि तद्भृत्यानां विवेकिनाम् । करात_6_0097कख

आस्थानमण्डपं प्राप पायुक्षालनभूमिताम् ॥ करात_6_0097गघ

एकाहराजपुरुषस्त¹दसिं विजयेश्वरे । करात_6_0098कख

व्रीडाद्देवप्रसादाख्यो राजबीजी समर्पयत् ॥ करात_6_0098गघ

अथाभिषिच्य संग्रामदेवं तीव्रीभवद्व्यथः । करात_6_0099कख

स राजधान्या निर्गत्य मर्तुं निजभटं ययौ ॥ करात_6_0099गघ

धीः केशश्मश्रुवपने शिरः शाटकवर्जनम् । करात_6_0100कख

कषायग्रहणोद्वेगः शस्त्रत्यागग्रहश्च यः ॥ करात_6_0100गघ

राजभृत्यैः प्रतिज्ञातः स तस्मिन्निश्चितक्षये । करात_6_0101कख

जीवत्येव कृतज्ञत्वव्यञ्जकैः परिवर्जितः ॥ युग्मम्॥ करात_6_0101गघ

76.

--1) Thus corr. by A3; reading of A1 illegible; A3 in margin ॰ङ्गनाख्यां.

77.

--1) A2 gloss प्रहरजागरूकेण.

79.

--1) A3 gloss वशीकरण.

--2) Thus corr. by A3 from A1 सम्भवः.

81.

--1) Thus corr. by A3 from A1 ॰भार्यादृ॰.

83.

--1) A3 न्यग्रहीद्र॰.

86.

--1) Thus A3; A1 ॰कामोपि नृपो भा॰.

87.

--1) Thus A3; A1 स्थितः.

--2) Thus corr. by A3 from A1 ॰देशानां.

88.

--1) Thus A3; A1 नरेन्द्राश्रितां.

89.

--1) A3 gloss काषट्ःएलतीर्थविषये यशस्करस्याग्रहारा अभवन्नित्याहुः लोकाः.

90.

--1) Thus corr. by A3 from A1 नृपा॰.

93.

--1) Thus corr. by A3 from A1 विपाकपाकस्त॰.

95.

--1) Thus corr. by A3 from A1 ॰देवस्य.

96.

--1) Thus A1; A3 निरवास्यत; perhaps to be emended निरवत्स्यत.

98.

--1) A4 gloss एकाहं राजभूतस्य वर्णटस्य पुरुषो भृत्यः.

[page 94]

द्वे सहस्रे सुवर्णस्य सार्धे बद्धा¹ पटाञ्चले । करात_6_0102कख

यो निर्जगाम राजासौ मुमूर्षुर्निजमन्दिरात् ॥ करात_6_0102गघ

पञ्चाभिः पर्वगुप्ताद्यैर्द्योतकं तस्य मन्त्रिभिः । करात_6_0103कख

हृतं सजीवितस्यैव विभक्तान्योन्यमग्रतः ॥ युग्मम्॥ करात_6_0103गघ

विवेष्टमानः शय्यायां व्याधिदग्धान्तरे नृपः । करात_6_0104कख

तिष्ठन्मठाङ्गनकुटीगर्भे ध्वान्तान्धकारिते ॥ करात_6_0104गघ

अजातसंविद्भ्रंशोग्रे पश्यन्द्रोहपरान्निजान् । करात_6_0105कख

प्राणैरहनि द्वित्राणि न यदा निरमुच्यत ॥ करात_6_0105गघ

तदा सुहृद्बन्धुभृत्यवेलावित्तैः कृतत्वरैः । करात_6_0106कख

जिहीर्षुभिश्च साम्राज्यं विषं दत्त्वा विपादितः ॥ करात_6_0106गघ

अवरोधवधूमध्यात्सती तं पतिमन्वगात् । करात_6_0107कख

एका त्रैलोक्यदेव्येव स्वप्रभेव विरोचनम् ॥ करात_6_0107गघ

वर्णाश्रमप्रतवेक्षाबद्धकक्ष्यः क्षितीश्वरः । करात_6_0108कख

चक्रभान्वभिधं चक्रमेलके¹ द्विजतापसम् ॥ करात_6_0108गघ

कृतात्याचारमा¹लोक्य राजा धर्मवंशवदः । करात_6_0109कख

निजग्राह श्वपादेन ललाटतटमङ्कयन् ॥ करात_6_0109गघ

तन्मातुलेन¹ तद्रोषाद्वीरनाथेन योगिना । करात_6_0110कख

सांधिविग्रहिकेणाथ² स स्वेनैव न्यगृह्यत ॥ करात_6_0110गघ

पूर्वाचार्यप्रभावेण स्वमाहात्म्याधिरोपणम् । करात_6_0111कख

प्रख्यापयद्भिर्गुरुभिः श्रद्धयेति यदुच्यते ॥ करात_6_0111गघ

तत्ख्यापितैव सप्ताहात्स विपन्न इति श्रुतिः । करात_6_0112कख

दीर्घव्याधिहते तस्मिन्नुपपत्तिः कथं भवेत् ॥ करात_6_0112गघ

अथामयान्तरेवाभूत्सा वार्तेत्युच्यते यदि । करात_6_0113कख

वर्णटाद्यभिशापोपि तदायात्वत्र हेतुताम् ॥ करात_6_0113गघ

भुक्तैश्वर्यो नव¹ समाश्चतुर्विंशे स हायने । करात_6_0114कख

मासि भाद्रपदे कृष्णतृतीयस्यां व्यपद्यत ॥ करात_6_0114गघ

पितामहीं पितामह्या तान्व्यापाद्येतरान्बली । करात_6_0115कख

भूभटाद्यैः समं प्राभू³त्पर्वगुप्तोथ पञ्चभिः ॥ करात_6_0115गघ

क्रमात्समं पितामह्या तान्व्यापाद्येतरान्बली । करात_6_0116कख

एकः स एवमाक्रान्तः¹ प्रबभूव नृपास्पदे ॥ करात_6_0116गघ

स पार्थिवत्वमन्त्रित्वमिश्रया चेष्टया स्फुरन्¹ । करात_6_0117कख

राजा राजानक²श्चेति मिश्रामेवं धियं व्यधात् ॥ करात_6_0117गघ

सेवमानः स्वयं बालभूपं भोज्यार्पणादिभिः । करात_6_0118कख

ऋजूनां प्रत्यभात्पर्वगुप्तो द्रोहबहिष्कृतः ॥ करात_6_0118गघ

यान्द्रोहभीरून्संभाव्य संविभेजे यशस्करः । करात_6_0119कख

तस्य तत्तनयोच्छेदे त एवासन्प्रयोजकाः ॥ करात_6_0119गघ

करभाङ्गरुहापिङ्गे श्मश्रुणि क्षितिपालवत् । करात_6_0120कख

स ददौ कुङ्कुमालेपं वर्चः शाद्वलविस्तृते ॥ करात_6_0120गघ

बिभ्यदेकाङ्गसंघातातात्प्रकटोत्पाटनाक्षमः । करात_6_0121कख

प्रमापणाय प्रयुङ्क्त शिशोः कर्माभिचारिकम् ॥ करात_6_0121गघ

न्याय्यं ते सान्वयस्यास्ति राज्यं चैत्रादिवासरे । करात_6_0122कख

अन्यथाचरतो नाशः क्षिप्रं वंशायुषोर्भवेत् ॥ करात_6_0122गघ

इतीमामपि यामिन्यां श्रुतवान्भूतभारतीम् । करात_6_0123कख

अभिचारस्य वन्ध्यत्वं निर्ध्यायाधिकशङ्कितः ॥ करात_6_0123गघ

एकाङ्गेभ्यो विभिन्नेभ्यो बिभ्यदुद्भिन्नसंभ्रमः । करात_6_0124कख

उदताम्यत्तथा चिन्तालुप्तसंविद्दिवानिशम् ॥ करात_6_0124गघ

यथा महाहिमापातनिःसंचारजेन दिने । करात_6_0125कख

अकस्मात्संभृतबलो राजधानीं निरुद्भवान् ॥ करात_6_0125गघ

विरोधकारिणं बुद्धाभिधेन सह सूनुना । करात_6_0126कख

निर्द्रोहमाहवे हत्वा मन्त्रिणं रामवर्धनम् ॥ करात_6_0126गघ

102.

--1) Thus corr. by later hand from A1 बद्धा.

108.

--1) A3 gloss, partly effaced चक्र.... जने.... क्ररक्षा.... चक्रमेल.... वे.... .

109.

--1) A3 gloss अतिक्रान्ताचारम्.

110.

--1) A4 gloss चक्रभानुद्विजमातुलेन.

--2) A3 gloss सन्धिविग्रहशुद्धान्तमुख्यकर्माधिकारी सान्धिविग्राहिकः कटकपालः.

114.

--1) नव supplied by A3 in space left by A1.

115.

--1) A4 gloss सङ्ग्रामदेवस्य.

--2) A2 gloss प्रभुरभूत्.

116.

--1) Emended with G Edd; A1 एव साङ्क्रान्तिः which A3 alters to एवमाक्रान्तिः.

117.

--1) Thus A3; A1 स्फुटम्.

--2) A2 gloss राज्ञा पार्थिवः राजानकः मन्त्री । राज्ञः अनः प्राणनं । जिवनं धरित्रीरक्षणलक्षणं । यस्मात्सः राजानः अनश्वसप्राणने । राजान एव राजानकः । स्वार्थे कः यद्वा अत्र लिङ्गात् । कः सादृश्ये देवदत्त इव देवदत्तक इतिवत् । यथा प्राणनं विना देहस्थितिर्नास्ति । तथा धीसचिवं मन्त्त्रिणं विना पार्थिवानां स्वयं कार्याकार्यविवेककौशलातिशयो न सम्भवेदिति । राजानकमपेक्षते राजा ॥ यद्वा राज्ञः अनः प्राण इव राजानक इत्यर्थः ॥.

[page 95]

पित्र्येण वेलावित्तेन प्राभृतार्थमुपाहृताम्¹ । करात_6_0127कख

गले पुष्पस्रजं बद्ध्वा पातितं पार्थिवासनम् ॥ करात_6_0127गघ

स तं वक्राङ्घ्रिसंग्रामं हतमन्यत्र मन्दिरे । करात_6_0128कख

पातयित्वा वितस्तान्तः कण्ठवद्धशिलं निशि ॥ करात_6_0128गघ

चतुर्विंशस्य वर्षस्य दशम्यां कृष्णफाल्गुणे । करात_6_0129कख

पापः सखड्गकवचो न्यविक्षत नृपासने ॥ चक्कलकम्¹॥ करात_6_0129गघ

पारेविशोकं¹ दिविराज्जातस्याभिनवाभिधात् । करात_6_0130कख

सूनुः संग्रामगुप्तस्य स तदा² पार्थिवोभवत् ॥ करात_6_0130गघ

केचित्तं प्रय¹वस्थानं ये पुरा प्रतिजज्ञिरे । करात_6_0131कख

ते सर्व एव तद्भीताः प्रातरेव प्रणेमिरे ॥ करात_6_0131गघ

पार्थिवैकाङ्गसामन्तमन्त्रिकायस्थतन्त्रिणाम् । करात_6_0132कख

तद्भीत्या द्रोहवृत्तीनां द्रोहाद्वै¹तमदृश्यत ॥ करात_6_0132गघ

एकाङ्गस्य तदास्थाने सुय्याभिजनजन्मनः । करात_6_0133कख

प्रमादान्मदनादित्यनाम्नो ढक्का व्यदीर्यत ॥ करात_6_0133गघ

हतांशुकेन भूभर्त्रा कुपितेन खलीकृतः । करात_6_0134कख

स निकृत्तकचश्मश्रुस्तपस्वी समपद्यत ॥ करात_6_0134गघ

तादृशस्य पुनस्तस्य सखीपुत्रत्वमीयुषः । करात_6_0135कख

अद्याप्यभिजने जाता वसन्ति त्रिपुरेश्वरे ॥ करात_6_0135गघ

कुर्वता पर्वगुप्तेन भूभृता द्रविनार्जनम् । करात_6_0136कख

प्रापिताः पुनरुत्साहं प्रजारोगा नियोगिनः ॥ करात_6_0136गघ

व्यधत्त स्कन्दभवनविहारवसुधान्तिके । करात_6_0137कख

पर्वगुप्तेश्वरं सोपि वृजिनार्जितया श्रिया ॥ करात_6_0137गघ

श्रीयशस्करभूभर्तृशुद्धान्तस्य विशुद्धधीः । करात_6_0138कख

कौली¹नमलुना²देका गौरीव नृपसुन्दरी ॥ करात_6_0138गघ

सुचिराङ्कुरितप्रीतेः पर्वगुप्तस्य याकरोत् । करात_6_0139कख

समागार्थिनो युक्त्या वञ्चनामुचिताम् सती ॥ करात_6_0139गघ

इदं यशस्कारस्वामिसुरवेश्मार्धनिर्मितम् । करात_6_0140कख

त्यक्त्वा पत्युर्विपन्नस्य कृत्वा निर्माण¹पूरणम् ॥ करात_6_0140गघ

अमोघमस्मि¹ नियमाद्विधास्यामि त्वदीप्सितम् । करात_6_0141कख

स ह्युपच्छन्दयन्नेवं सुभ्रुवाभिहितस्तया ॥ करात_6_0141गघ

अथ प्रवृद्धगर्वेण तत्स्वल्पैरेव वासरैः । करात_6_0142कख

संपूर्णतां सुरगृहं गमितं तेन भूभुजा ॥ करात_6_0142गघ

सा यागज्वलने राजललना पीतसर्पिषि । करात_6_0143कख

पूर्णाहृत्या समं साध्वी जुहाव सहसा तनुम् ॥ करात_6_0143गघ

उपर्यस्या निरस्तासोः पुष्टाः कुसुमवृष्टयः । करात_6_0144कख

तत्काङ्क्षिणस्तु न्यपतन्नवर्णमुखरा गिरः ॥ करात_6_0144गघ

सुदीर्घसाहसारम्भचिन्तासंरम्भशोषितः । करात_6_0145कख

पूर्वगुप्तो बभूवाय तृष्णामयपथातिथिः ॥ करात_6_0145गघ

व्याध्याधिप्रशमायासैर्ज्ञात्वाप्यस्थायिनीं स्थितिम् । करात_6_0146कख

मूढाः प्ररूढिं नोज्झन्ति द्रोहश्रीलोभमोहिताः ॥ करात_6_0146गघ

आशङ्क्य तादृङ्निष्ठोपि सोकुण्ठैः प्राप्तनैः शुभैः । करात_6_0147कख

कैश्चित्सुरेश्वरीक्षेत्रे परासुः समपद्यत ॥ करात_6_0147गघ

षड्विंशवत्सराषाढबहुलेह्नि त्रयोदशे । करात_6_0148कख

द्रोहार्जितेन नृपतिः स राज्येन व्ययुज्यत ॥ करात_6_0148गघ

अतीन्द्रियायाम् परलोकवृत्ताविहैव तीव्राश्रुभपाकशंसी । करात_6_0149कख

दृश्येत नाशो यदि नाम नाशु न कः कुकृत्येन यतेन भूत्यै ॥ करात_6_0149गघ

क्षेमगुप्ताभिधानोभूदथ राजा तदात्मजः । करात_6_0150कख

आसवासेवनोत्सिक्तवित्ततारुण्यसंज्वरः ॥ करात_6_0150गघ

सोभूत्स्वभावदुर्वृत्तो नितरां दुर्जनाश्रयात् । करात_6_0151कख

कृष्णक्षपाक्षणो घोरमेघान्ध इव भीतिकृत् ॥ करात_6_0151गघ

स्वतुल्यवेषा¹लंकारः शतं लालितका² नृपम् । करात_6_0152कख

तं फल्गुणप्रभृतयो दुराचाराः सिषेविरे ॥ करात_6_0152गघ

द्यूतासवाङ्गनासेवाव्यसनेपि स पार्थिवः । करात_6_0153कख

विटनिर्लुण्द्यमानोपि नाभूल्लक्ष्मीबहिष्कृतः ॥ करात_6_0153गघ

127.

--1) Thus corr. by A3 from A1 ॰हृतम्.

129.

--1) चक्कलकम् added by A3.

130.

--1) Thus corr. by A3 from A1 विशोके.

--2) Thus A3; A1 तथा.

131.

--1) Thus A1; A3 केचित्तत्प्रत्य॰.

132.

--1) Thus A3; A1 द्रोहाद्द्वै॰.

138.

--1) A3 gloss कौलीनं लोकनिन्दां.

--2) Thus corr. by A3 from A1 ॰मधुनाद॰.

140.

--1) Thus corr. by A3 from A1 निर्वाण॰.

141.

--1) A3 gloss अस्मीति निपातः अहमित्यर्थे.

152.

--1) Thus A1; A3 ॰वेशा॰.

--2) A3 gloss पतातयः.

[page 96]

रागी मधुप्रणयवान्विहिताक्षसक्तिर्यः सख्यमेति मधुपरिहृतकोशसारैः । करात_6_0154कख

पद्मे प्रयाति दिनमात्रमपि प्रसक्तिं श्रीस्तत्र चेत्किमिव तन्न कुतूहलाय ॥ करात_6_0154गघ

विटाः प्रविष्टा हृदयं जिष्णुजा वामनादयः । करात_6_0155कख

पिशाचस्येव रुचितामशुचिं तस्यचक्रिरे ॥ करात_6_0155गघ

परोपहासकुशलः परनारीरतिप्रियः । करात_6_0156कख

परायत्ताशयस्तस्थौ पार्थिवोनर्थतत्परः ॥ करात_6_0156गघ

ष्ठीवनं श्मश्रुमालासु गालयः श्रोत्रपालिषु¹ । करात_6_0157कख

तेन क्षिप्ताः प्रतीक्ष्याणां करोटीषु च टक्कराः ॥ करात_6_0157गघ

कटिसंघटनैर्ना¹र्यो मृगव्यज्ञा² वनाटनैः । करात_6_0158कख

विटाश्चाश्लीलरटनैर्वाल्लभ्यं तस्य लेभिरे ॥ करात_6_0158गघ

पुंश्चलीजाल्मवैधेयवालकद्रोग्धृनिर्भरा । करात_6_0159कख

समभूदप्रवेशार्हा राजपर्षन्मनस्विनाम् ॥ करात_6_0159गघ

जिष्णुपुत्रैः क्षेमगुप्तक्षमाभृद्यन्त्रपुत्रकः । करात_6_0160कख

चारणत्वगुणाकृष्टः किं न धूर्तैरनर्त्यत¹ ॥ करात_6_0160गघ

तस्य कङ्कणवर्षोसीत्यभिधानं विधाय ते । करात_6_0161कख

तोषिताश्चासकृच्चक्रुर्दोष्णोः कङ्कणवार्षिताम् ॥ करात_6_0161गघ

निर्दोषदोषाविष्कारे नववस्तुप्रदर्शने । करात_6_0162कख

अधृष्यटक्कराधाने प्रसादः प्रापि तैर्नृपात् ॥ करात_6_0162गघ

संलक्ष्यकुचकक्ष्यान्ताः कृत्वा निजवधूः पुरः । करात_6_0163कख

रागी राजा गृहान्नीतो द्यूते तरिनिर्धनः कृतः ॥ करात_6_0163गघ

संभोगाभग्नसौभाग्यकृतस्पर्धैः परस्परम् । करात_6_0164कख

संभुज्यैता भवान्वक्तु विशेषमिति चोदितः ॥ करात_6_0164गघ

उपभोगं स्वभार्याणां निर्लज्जैस्तैः स कारितः । करात_6_0165कख

का हृद्येति च रत्यन्ते पृष्टोभीष्टधनप्रदः ॥ युग्मम्¹॥ करात_6_0165गघ

तस्य लालितकेष्वास्तां मूढौ संभोगढौकने । करात_6_0166कख

मात्रोश्चारित्ररक्षित्वाद्भिक्षाकौ¹ हरिधूर्जटी ॥ करात_6_0166गघ

नीत्वा नर्मकथाङ्गतां निजवपुर्मुञ्जन्ति मानोन्नतिं संदूष्य स्वयमङ्गनाः शुचितया त्यक्तं कुलं कुर्वते । करात_6_0167कख

सौख्यं घ्नन्ति सुदीर्घसेवनसमासक्त्या यदर्थं श्रमः प्रत्याख्याय तदेव वेद्मि न विटैः किं प्रार्थ्यते सेवया ॥ करात_6_0167गघ

यशस्करस्य भूत्वापि सचिवो भट्टफल्गुणः । करात_6_0168कख

तस्याभूदनुजीव्यन्ते धिग्भोगाभ्यासवासनाम् ॥ करात_6_0168गघ

फल्गुणस्वामिमुख्यानां प्रतिष्ठानां विधायिनः । करात_6_0169कख

तस्योपदेशो भूभर्त्रा पर्यहास्यसकृद्रहः ॥ करात_6_0169गघ

गृह्णन्विद्वेषितां¹ हन्तुं टक्करादि बलात्ततः । करात_6_0170कख

वृद्धो रक्कः कम्पनेशो दुर्गोष्ठीमध्यगोभवत् ॥ करात_6_0170गघ

तीक्ष्णाक्षेपे संप्रविष्टं हन्तुं संग्रामडामरम् । करात_6_0171कख

श्रीजयेन्द्रविहारं स निर्घृणो निरदाहयत् ॥ करात_6_0171गघ

सुगतप्रतिमारीतिं हत्वा दुग्धात्ततो¹खिलात् । करात_6_0172कख

जरद्देवगृहेभ्यश्च संगृह्य² ग्रावसंचयम् ॥ करात_6_0172गघ

सुरप्रतिष्ठया दार्ढ्यं मूढः स्वयशसो विदन् । करात_6_0173कख

नगरापणवीथ्यन्तः क्षेमगौरीश्वरं व्यधात् ॥ करात_6_0173गघ

एकः प्रयात्युपरमं द्रविणं तदीयं हृत्वा¹परः प्रसभमुद्वहति प्रमोदम् । करात_6_0174कख

नो वेत्ति तत्स्वनिधने परकोशगामि धिग्वासनामसममोहकृतान्धकराम् ॥ करात_6_0174गघ

त्यागिना क्षेपगुप्तेन भुक्त्यर्थं खशभूभुजे¹ । करात_6_0175कख

हत्वा विहारान्निर्दग्धान्ग्रामाः षट्त्रिंशदर्पिताः ॥ करात_6_0175गघ

दुर्गाणां लोहरादीनां शास्ता शतमखोपमः¹ । करात_6_0176कख

नृपतिः सिंहराजाख्यस्तस्मै स्वां तनयां ददौ ॥ करात_6_0176गघ

स तस्यां शाहिदौहित्र्यां दिद्दायां सक्तमानसः । करात_6_0177कख

दिद्दाक्षेम इति ख्यातिं ययौ लज्जावहां नृपः ॥ करात_6_0177गघ

मातामहेन भूभर्तृवध्वास्तस्या व्यधीयत । करात_6_0178कख

श्रीभीमशाहि¹नोदात्तप्रासादो भीमकेशवः ॥ करात_6_0178गघ

157.

--1) Corr. by A3 from A1 ॰पालयः.

158.

--1) Corr. by A3 from A1 घटनान्न॰.

--2) मृगव्यज्ञा supplied by A3 in space left by A1.

160.

--1) Corr. A3 from A1 ॰नन्द्यत.

165.

--1) युग्मम् supplied by A3.

166.

--1) Thus corr. by A2: A1 ॰रक्षित्वा भिक्षा॰.

170.

--1) Thus A3; A1 ॰न्विशेषतां.

172.

--1) Thus A3; A1 दग्ध्वा ततो.

--2) Thus A3; A1 सङ्ग्राह्य.

174.

--1) Thus corr. by A3 from A1 कृत्वा.

175.

--1) A4 gloss सिंहराजाय.

176.

--1) Thus corr. by from A1 शतमुखो॰.

178.

--1) Thus A3; A1 श्रीभूमिस्वामिनो॰. Cf. Alberuni's Indica(trans. by Sachau), ii. 13.

[page 97]

चन्द्रलेखाभिधां कन्यां राज्ञे¹ दत्तवताभवत् । करात_6_0179कख

फल्गुणद्वारपतिना समं दिद्दा समत्सरा ॥ करात_6_0179गघ

गुरूपदेशः सुमहान्कुन्तविद्याश्रमस्तथा । करात_6_0180कख

तस्य निर्वहणाद्गर्ह्याद्भू¹भुजो हास्यतां ययौ ॥ करात_6_0180गघ

अमोघपतनान्प्रा¹सा²न्योग्यान्संग्रामकर्मसु । करात_6_0181कख

सृगालमृगयासक्त्या स हि श्लाघ्यानम³न्यत ॥ करात_6_0181गघ

तं वृतं वागुरावाहिडोम्बाटविक¹पेटकैः । करात_6_0182कख

पर्यटन्त श्वभिः सार्धमपश्यन्सततं जनाः ॥ करात_6_0182गघ

तस्य दामोदरारण्यलल्यानशिमिकादिषु । करात_6_0183कख

स्थानेषु क्रोष्टुमृगयारसिकस्य वयोगमत् ॥ करात_6_0183गघ

अथ कृष्णचतुर्दश्यां स कुर्वन्मृगयां नृपः । करात_6_0184कख

ज्वालामपश्यत्क्रोशन्त्याः मृगाल्या निर्गतां मुखात् ॥ करात_6_0184गघ

तदालोकनसंजातसत्रासाकम्पितस्ततः¹ । करात_6_0185कख

लूतामयज्वरेणाभूत्परीतो मृत्युहेतुना ॥ करात_6_0185गघ

मर्तुं ययौ च वाराहक्षेत्रं यत्र विधायकः । करात_6_0186कख

श्रीकण्ठक्षेममठयोरासीद्धुष्कपुरान्तिके ॥ करात_6_0186गघ

मसूरविदलाकारलूताक्लिन्नकलेवरः । करात_6_0187कख

पौषे चाब्दे चतुस्त्रिंशे नवमेह्नि¹ सिते मृतः ॥ करात_6_0187गघ

क्षेमगुप्तात्मजः क्ष्माभृदभिमन्युरभूत्ततः । करात_6_0188कख

शिशुनिस्त्रिंशधर्मिण्या दिद्दादेव्यानुपालितः ॥ करात_6_0188गघ

संधि¹विग्रहशुद्धान्तमुख्यकर्माधिकारिणः । करात_6_0189कख

नःसाध्वसं राजवधूमवन्ध्यशयनां व्यधुः ॥ करात_6_0189गघ

अभिमन्यौ क्षितिं रक्षत्यकस्मादेव दारुणः । करात_6_0190कख

तुङ्गेश्वरापणोपान्तादुज्जगाम हुताशनः ॥ करात_6_0190गघ

वर्धनस्वामिपार्श्वस्थभिक्षुकीपारकावधिः । करात_6_0191कख

वेतालसूत्रपातस्थान्स दहाह महागृहान् ॥ करात_6_0191गघ

डोम्बचण्डालसंस्पृष्टभूपसंपर्कदूषितान् । करात_6_0192कख

दग्ध्वा महागृहान्वह्निर्भुवः शुद्धिमिवाकरोत् ॥ करात_6_0192गघ

रक्षित्री क्ष्मापतेर्माता स्त्रीस्वभावाद्विमूढधीः । करात_6_0193कख

सारासारविचारेण लोलकर्णी न पस्पृशे ॥ करात_6_0193गघ

राज्ञः सुतार्पणाद्धवैरातस्थौ पुरा यतः । करात_6_0194कख

पतिवत्न्येव¹ सा सार्धं फल्गुणेनाग्र्यमन्त्रिणा ॥ करात_6_0194गघ

पत्यौ¹ मृते सपत्नीनां दृष्ट्वानुमरणं² ततः । करात_6_0195कख

दम्भेनानुमुमूर्षन्तीमनुमेने स तां द्रुतम् ॥ करात_6_0195गघ

निषिषेधानुबन्धात्तु सानुतापां चितान्तिके । करात_6_0196कख

कृपालुर्मरणादेताममात्यो नरवाहनः ॥ करात_6_0196गघ

अतो निसर्गपिशुनो रक्कस्तां मन्युदूषिताम् । करात_6_0197कख

फल्गुणाद्राज्यहरणाशङ्कां राज्ञीमजिग्रहत् ॥ करात_6_0197गघ

विरागशंसिभिर्लङ्गैस्तां ज्ञात्वा विषमाशयाम् । करात_6_0198कख

समन्युं साखिलामात्यां फल्गुणोप्यास्त शङ्कितः ॥ करात_6_0198गघ

स हि सर्वाधिकारस्थः सर्वस्याक्षिगतोभवत् । करात_6_0199कख

दीप्यमानोधिकं मन्त्र¹शौर्योत्साहादिभिर्गुणैः ॥ करात_6_0199गघ

अस्थीनि क्षेमगुप्तस्य गृहीत्वा जाह्नवीं गते । करात_6_0200कख

पुत्रे कर्दमराजाख्ये प्रबलैरन्वितो बलैः ॥ करात_6_0200गघ

तत्प्रत्यागमपर्यन्तं पर्णोत्से स्थातुमुद्यतः । करात_6_0201कख

अविश्वसन्नृपगृहे फल्गुणो वैरिशाङ्कितः ॥ करात_6_0201गघ

निर्गत्य नगराद्यावत्सभाण्डागारिसैनिकः । करात_6_0202कख

काष्ठावाटान्तिकं प्राप¹ तावद्रक्कादिचोदिता ॥ करात_6_0202गघ

आकलय्य द्रुतं दिद्दा संत्यज्य प्रार्थनादिकम् । करात_6_0203कख

पृष्ठे प्रत्युत याष्टीकांस्तस्य हन्तुं व्यसर्जयत् ॥ करात_6_0203गघ

नवावमानखिन्नः स मिलितानन्तसैनिकः । करात_6_0204कख

प्रत्यावृत्त्य ततो मानी वाराहं क्षेत्रमाययौ ॥ करात_6_0204गघ

श्रुत्वा समेतसैन्यं तं प्रत्यायातं प्रतापिनम् । करात_6_0205कख

आस्कन्दशङ्किनी दिद्दा सामात्या समकम्पत ॥ करात_6_0205गघ

179.

--1) Thus corr. by later hand from A1 राज्ञो.

180.

--1) Thus corr. by A3 from A1 ॰द्गर्ह्याभू॰.

181.

--1) Thus corr. by A3 from A1 ॰प्रतिमान्प्रा॰.

--2) A3 कुन्तान्.

--2) Thus corr. by A3 from A1 श्राध्यामम॰.

182.

--1) Thus corr. by A3 from A1 ॰टविटपे॰.

185.

--1) Thus corr. by A3 from A1 ॰तस्थितिः.

187.

--1) Thus corr. by A3 from A1 नवमेब्दे.

189.

--1) Thus corr. by A3 from A1 मन्त्रिवि॰.

194.

--1) A4 gloss सभर्तृकैव सती.

195.

--1) Thus corr. by A3 from A1 पत्न्यौ.

--2) A1 ॰नुसरणं.

199.

--1) Thus A3; A1 तन्त्र॰.

202.

--1) Thus corr. by later hand from A1 प्राप्य; A3 gloss प्राप्त इत्यर्थः.

[page 98]

तस्मिन्क्षेत्रे गतं शान्तं विलप्य स्वामिनं चिरम् । करात_6_0206कख

वराहपादसविधे तेन¹ शस्त्रं समर्पितम् ॥ करात_6_0206गघ

देoहसंभावनापापं शस्त्रत्यागेन मन्त्रिणा । करात_6_0207कख

स्वस्य संमार्जितं तेन राजमातुश्च साध्वसम् ॥ करात_6_0207गघ

युक्तायुक्तविचारबाह्यमनसः सेवा महद्वैशसं क्रुद्धेस्मिन्प्रतिकारकर्म गहनद्रोहापवादावहम् । करात_6_0208कख

येन न्यूनगुणोदृशोपकरणीभावोपि तस्मै परं कोपः कोपि विवेकिनः समुचितःशस्त्राय शस्त्राय वा ॥ करात_6_0208गघ

पर्णोत्समेव शनकैः ससैन्ये फल्गुणे गते । करात_6_0209कख

विगताध्यापका बाला इवामोदन्त मन्त्रिणः ॥ करात_6_0209गघ

योगक्षेमौ चिन्तयन्ती क्षेमगुप्तधूरपि । करात_6_0210कख

अनिशं प्रजजागार स्वयं कण्टकपाटने ॥ करात_6_0210गघ

राज्यप्रार्थी पर्वगुप्तो मन्त्रिणौ कोशपीथिनौ । करात_6_0211कख

अजिग्रहत्करौ पूर्वं पुत्र्योर्यौ¹ छोजभूभटौ ॥ करात_6_0211गघ

तयोः प्रजातौ तनयौ ख्यातौ महिमपाटलौ । करात_6_0212कख

अवर्धिपतां यौ राजमन्दिरे राजपुत्रवत् ॥ करात_6_0212गघ

तौ तत्रावस्थितावेव तत्कालं राज्यलालसौ । करात_6_0213कख

संमन्त्र्य समगंमातामुद्दामैर्हिम्म¹कादिभिः ॥ करात_6_0213गघ

बलिनौ तावबलया राज्ञ्यापास्तौ नृपास्पदात् । करात_6_0214कख

समन्यू स्वगृहादास्तां यावत्कृतगतागतौ ॥ करात_6_0214गघ

एकतः पृष्ठतः प्रादान्महिम्नो निर्गतस्य सा । करात_6_0215कख

निर्वासनाय याष्टीकांस्तावत्प्रकटवैकृता ॥ करात_6_0215गघ

शक्तिसेना¹भिधानस्य श्वशुरस्य निवेशनम् । करात_6_0216कख

प्रविवेश स तज्ज्ञात्वा तं ते तत्रापि दुद्रुवुः ॥ करात_6_0216गघ

शक्तिसेनेन याष्टीकाः सान्त्विता नाचलन्यदा । करात_6_0217कख

तदा भीतस्य जामातुर्व्यक्तं प्रादात्स संश्रयम् ॥ करात_6_0217गघ

तं¹ लब्धसंश्रयं प्राप हिम्मको मुकुलस्तथा । करात_6_0218कख

एरमन्तकनामा च परिहासपुराश्रयः ॥ करात_6_0218गघ

श्रीमानुदयगुप्ताख्योप्यमृताकरनन्दनः । करात_6_0219कख

ललितादित्यपुरजा यशोधरमुखा अपि ॥ करात_6_0219गघ

एकैके ते¹ मिथः सैन्यैर्भुवनक्षोभकारिणः । करात_6_0220कख

संभूय चक्रुर्द्रैराज्यं महिम्नः पक्षमाश्रिताः ॥ करात_6_0220गघ

तस्मिन्महाभये दिद्दापक्षं मन्त्री सबान्धवः । करात_6_0221कख

एक एव तु तत्याज नाद्रोहो नरवाहनः ॥ करात_6_0221गघ

प्रवर्धमानपृतना योद्धुं बद्धोद्यमास्ततः । करात_6_0222कख

पद्मस्वाम्यन्तिकं प्रापुर्दीप्यमानायुधा द्विषः ॥ करात_6_0222गघ

अथ शूरमठे दिद्दा विसृज्यात्मजमाकुला । करात_6_0223कख

आपच्छान्तिक्षमांस्तांस्तानुपायान्समचिन्तयत् ॥ करात_6_0223गघ

ललितादित्यपुरजान्द्विजान्स्वर्णेन भूरिणा । करात_6_0224कख

तूर्णम् स्वीकृत्य विदधे रिपूणां संघभेदनम् ॥ करात_6_0224गघ

एकाक्षेपेखिलैः कोपो विधेय इति वादिभिः । करात_6_0225कख

महिम्नः पीतकोशैस्तैः संधिर्देव्या समं कृतः ॥ करात_6_0225गघ

गोष्पदोल्लङ्घने यस्याः शक्तिर्नाज्ञायि केनचित् । करात_6_0226कख

वायुपुत्रायितं पङ्ग्वा तया संघाब्धिलङ्घने ॥ करात_6_0226गघ

यत्संग्रहो रत्नमहौषधीनां करोति सर्वव्यसनावसानम् । करात_6_0227कख

त्यागेन तद्यस्य भवेन्नमोस्तु चित्रप्रभावाय धनाय¹ तस्मै ॥ करात_6_0227गघ

उत्कोचकाञ्चनादानेप्युच्चां ध्यायन्त्युपक्रियाम् । करात_6_0228कख

दिद्दा यशोधरादिभ्यः कम्पनादि समार्पयत्¹ ॥ करात_6_0228गघ

अभिचारं महिम्नश्च कृतवत्या मितैर्दिनैः । करात_6_0229कख

मण्डलेखण्डिताज्ञत्वं रण्डायाः¹ समजृम्भत ॥ करात_6_0229गघ

कदाचित्थक्कना¹ख्यस्य शाहीशस्योपरि क्रुधा । करात_6_0230कख

सत्रा स्ववंशजैर्यात्रा कम्पनाधिपतिर्ददौ ॥ करात_6_0230गघ

तद्देशं निमन्गाशैलदुर्गं प्रविशता जवात् । करात_6_0231कख

अखण्डशक्तिना तेन बलादग्राहि थक्कनः ॥ करात_6_0231गघ

206.

--1) Corr. by later hand from A1 तत्र.

211.

--1) Thus corr. by later hand from A1 यो.

213.

--1) Emended; A R G ॰र्हिमका॰.

216.

--1) Thus corr. by A3 from A1 शक्तिसेवाभि॰.

218.

--1) Thus corr. by A3 from A1 तैर्लब्ध॰; A3 gloss तं महिमानं.

220.

--1) Thus A3; A2 एकैकं तं.

227.

--1) Thus corr. by A2 from A1 नमोस्तु.

228.

--1) Emended; A R G समर्पयत्.

229.

--1) Thus A3; A1 दिद्दायाः. Cf. vi. 260.

230.

--1) Thus corr. by A1 from ॰चिड्ढक्कना॰.

[page 99]

स कृतप्रणतेस्तस्य करमादाय भूपतेः । करात_6_0232कख

अभिषेकाम्बुभिश्चक्रे श्रीलता¹प्यायनं पुनः ॥ करात_6_0232गघ

लब्धप्रवेशैः¹ समये तस्मिन्रक्कादिभिः खलैः । करात_6_0233कख

कम्पनाधिपतौ राज्ञ्या विद्वेषोग्राहि मूढया ॥ करात_6_0233गघ

उर्वीपतेश्च स्फटिकाश्मनश्च शीलोज्झितस्त्रीहृदयस्य चान्तः । करात_6_0234कख

असंनिधानात्सततस्थितीनामन्योपरागः¹ कुरुते प्रवेशम् ॥ करात_6_0234गघ

स्वचित्तसंवादि वचो वदन्तो धूर्ता वितन्वन्ति मनःप्रवेशम् । करात_6_0235कख

पृथग्जनानां गणिकावधूनां विटाः प्रभूणामपि गर्भचेटाः ॥ करात_6_0235गघ

द्रोग्धायं थक्कनं रक्षन्धनादायीति पैशुनम् । करात_6_0236कख

तथ्यमेव तदीयं सा स्वयं¹वादादमन्यत ॥ करात_6_0236गघ

अथ स्ववसतिं प्राप्ते कम्पनेशे जयोर्जिते । करात_6_0237कख

याष्टीकान्व्यसृजद्दिद्दा स्फुटं निर्वासनोद्यता ॥ करात_6_0237गघ

तदाक्षेपं समाकर्ण्य स्मरन्तः कोशदंविदम्¹ । करात_6_0238कख

ते हिम्मकैरमन्ताद्याः पूर्ववद्विक्रियां ययुः ॥ करात_6_0238गघ

नरवाहनख्यास्तु¹ राक्षीपक्षं न तत्यजुः । करात_6_0239कख

विभेदं पूर्ववत्प्रापदेवं निजबलं पुनः ॥ करात_6_0239गघ

प्रविष्टेषु ततः कोपात्परं शुभदरादिषु । करात_6_0240कख

भट्टारकामठे दिद्दा भूयः व्यसर्जयत् ॥ करात_6_0240गघ

दत्तार्गले नृपगृहे स्थितां तां दैवमोहिताः । करात_6_0241कख

ते तदैव विना पुत्रं विमूढा नोदपा¹टयन् ॥ करात_6_0241गघ

राश्याः संजघटे लोकः परस्मिन्नेव वासरे । करात_6_0242कख

यद्बलेन तदा स्थैर्यं सा किंचित्समदर्शयत् ॥ करात_6_0242गघ

जयाभट्टारिकापार्श्वाद्यावच्छूरमठान्तिकम् । करात_6_0243कख

व्याप्य स्थितैर्द्विषत्सैन्यैरथ प्रववृते रणः ॥ करात_6_0243गघ

राजधानीं राजसैन्ये प्रविष्टे त्रासविद्रुते । करात_6_0244कख

सिंहद्वारे घटाबन्धमेकाङ्गाः समदर्शयन् ॥ करात_6_0244गघ

शरीरनिरपेक्षास्ते भीतं संस्तम्भ्य तद्बल । करात_6_0245कख

अधावन्वि¹द्विषां सैन्यं चेलुः² केचिच्च शत्रवः ॥ करात_6_0245गघ

तस्मिन्नवसरे राजकुलभट्टः समाययौ । करात_6_0246कख

तूर्यघोषैर्द्विषां सैन्यं भिन्दन्नानन्दयन्निजम्¹ ॥ करात_6_0246गघ

तस्मिन्प्राप्ते द्विषां सैन्यं विननाश विनश्वरम्¹ । करात_6_0247कख

न द्रोहाविनयं जातु सहन्ते शस्त्रदेवताः ॥ करात_6_0247गघ

त्रोट¹यत्यायसान्बन्धान्स्फोटयत्युपलानिति । करात_6_0248कख

यः ख्यातिमवहत्त²थ्यां हिम्मको भीमविक्रमः ॥ करात_6_0248गघ

तस्यासिना राजकुलभट्टदेहार्धपातिना । करात_6_0249कख

चर्ममात्रं न तुत्रोट कङ्कटस्यातिसंकटे ॥ करात_6_0249गघ

विलोक्य तदसंभाव्यं सैन्ये दैन्यं समाश्रिते । करात_6_0250कख

अघानि हिम्मको योधैरवाष्टम्भि¹ यशोधरः ॥ करात_6_0250गघ

तथाप्यासीत्स्फुरन्संख्ये य एर¹मन्तकः क्षणम् । करात_6_0251कख

स भग्नासिश्च्युतो वाहाज्जीवग्राहमगृह्यत ॥ करात_6_0251गघ

नाजौ तैरेष्यताधातुं यः श्रीमान्राजबान्धवः । करात_6_0252कख

जगामोदयगुप्तः स क्वापि त्यक्त्वा महाहवम् ॥ करात_6_0252गघ

इत्थं लब्धजया राज्ञी तत्क्षणान्न्यग्रहीद्रुषा । करात_6_0253कख

यशोधरं शुभधरं मुकुलं च सवान्धवम् ॥ करात_6_0253गघ

काश्मीरिकाणां¹ यः श्राद्धशुल्को²च्छेत्ता गया³न्तरे । करात_6_0254कख

सोप्येरमन्तकः शूरः परिहास⁴पुराश्रयः ॥ करात_6_0254गघ

बद्ध्वा महाशिलां कण्ठे वितस्ताम्भसि पातितः । करात_6_0255कख

स्वदुर्नयफलं देव्याः प्रकोपेनानुभावितः ॥ करात_6_0255गघ

232.

--1) A2 gloss श्रीः एव लता.

233.

--1) Thus corr. by later hand from A1 ॰देशः; R G as above.

234.

--1) Thus corr. by A3 from A1 ॰न्योन्यरागः.

236.

--1) Thus A1; A3 स्वसंवादा॰.

238.

--1) A3 gloss एकाक्षेपेखिलैः कोपो विधेय इत्येवंरूपां.

239.

--1) मुख्या supplied by A3 in space left by A1.

241.

--1) Thus corr. by A3 from A1 नोपपाट॰.

245.

--1) Thus corr. by A3 from A1 अधावद्वि॰.

--2) The words from चैलुः to सैन्यं in the following verse are omitted by A1 and supplied in margin by A3.

246.

--1) A3 ॰न्निजान्.

247.

--1) Thus A1; A3 G R विनेश्वरम्.

248.

--1) Thus corr. by later hand from A1 लोट॰.

--2) तिमवहत्त supplied by A3 in space left by A1.

250.

--1) Emended with C; A R G ॰रवष्टम्भि.

251.

--1) Thus A; R G ऐर॰.

254.

--1) Thus corr. by A3 from A1 काश्मीरका॰.

--2) Thus corr. by A2 from A1 ॰शुष्कोच्छेता.

--3) Thus corr. by A3 from A1 गमान्तरे.

--4) Thus corr. by A3 from A1 ॰हार॰.

[page 100]

ये सप्तसप्ताद्वर्षादा गोपालनृपात्पुरा । करात_6_0256कख

अभिमन्युं यावदासन्षोडशानां महीभुजाम् ॥ करात_6_0256गघ

वर्षषष्टिं प्रतापायुःश्रीहरा द्रोहवृत्तयः । करात_6_0257कख

ते क्षिप्रं मन्त्रिणः सर्वे सान्ववायाः सहानुगाः ॥ करात_6_0257गघ

भीमभ्रूभङ्गमात्रेण दिद्दादेव्या सकोपया । करात_6_0258कख

आसन्निःशेषतां नीता दुर्गयेव महासुराः ॥ तिलकम्॥ करात_6_0258गघ

अभयन्विहिता राज्ञ्या तानुपाद्य महोद्धतान् । करात_6_0259कख

रक्कादयः कम्पनादिकर्मस्थानाधिकारिणः ॥ करात_6_0259गघ

इत्थं मन्त्रिप्रकाण्डः स रण्डामाखण्डलोपमाम् । करात_6_0260कख

अखण्डमण्डलां चक्रे निर्द्रोहो नरवाहनः ॥ करात_6_0260गघ

राज्ञी कृतज्ञभावेन सापि मन्त्रिसभान्तरे । करात_6_0261कख

तमाजुहाव निर्द्रोहं स्वयं राजानकाख्यया । करात_6_0261गघ

सुप्ते सुष्वाप निष्पन्नभोजनेस्मिन्नभुङ्क्त सा । करात_6_0262कख

हृष्टे जहर्ष निर्विण्णे निर्विवेदानुकूल्यतः ॥ करात_6_0262गघ

आरोग्यान्वेषणं शिक्षाप्रार्थनां गृहवर्तिनः । करात_6_0263कख

सात्मवस्तुविसर्गं च नाकृत्वा तस्य पिप्रिये ॥ करात_6_0263गघ

अभूतां युग्यवाहस्य कुय्यनाम्नः सुतौ पुरा । करात_6_0264कख

यौ सिन्धुभुय्यौ तज्ज्यायान्सिन्धुर्ललितकः किल ॥ करात_6_0264गघ

पर्वगुप्तगृहे भूत्वा गञ्जा¹ध्यक्षे स्थिते² क्रमात् । करात_6_0265कख

लब्ध्वा गञ्जाधिकारित्वं तस्या राज्ञ्याः शनैरभूत् ॥ करात_6_0265गघ

रूड्ःया तयैव गञ्जेशो नवायासवि¹धायकः । करात_6_0266कख

कर्मस्थानस्य निर्माता सिन्धुगञ्जाभिधस्य यः ॥ करात_6_0266गघ

प्रायशो हृतराज्यस्ते वर्तते नरवाहनः । करात_6_0267कख

इति नेयधियं राज्ञीं सोभ्यधत्त दुराशयः ॥ करात_6_0267गघ

सा तथेत्यब्रवीद्यावत्तावत्प्रेम्णा स जातुचित् । करात_6_0268कख

मन्त्री तां प्रार्थयामास भोक्तुं निजगृहागमम् ॥ करात_6_0268गघ

सा सानुगां तत्र यातां ध्रुवं त्वामेव भन्त्स्यति¹ । करात_6_0269कख

इत्युक्ता सिन्धुनाaपृच्छत्तत्कर्तव्यं भयाकुला ॥ करात_6_0269गघ

अनुक्त्वैव प्रचलिता राजधानीमलक्षिता । करात_6_0270कख

स्त्रीधर्मिण्यस्मि जातेति पश्चाद्वार्तां व्यसर्जयत् ॥ करात_6_0270गघ

संप्रवृत्तोप¹चारायां गतायां तत्पथात्²तथा । करात_6_0271कख

राज्ञ्यां नाशममात्यस्य प्रीतिः संविच्च सा ययौ ॥ करात_6_0271गघ

तयोस्ततः प्रभृत्येव निष्कृष्टस्नेहयोः कृतम् । करात_6_0272कख

चाक्रिकैरतिरूक्षत्वं तिलपिण्याकयोरिव ॥ करात_6_0272गघ

कुलिशं सर्वलोहानामम्भसां शैलसेतवः । करात_6_0273कख

श्भेद्याः प्रतिभाव्यन्ते न किंचिदसतां पुनः ॥ करात_6_0273गघ

ये बालादपि संमूढाः प्राज्ञाः सुरगुरोरपि । करात_6_0274कख

तेषां न विद्मः के¹ तावन्निर्माणपरमाणवः ॥ करात_6_0274गघ

विश्वासोज्झितधीः शिशून्कलयते काकोन्यदीयान्निजान्हंसः क्षीरपयोविभागकुशलस्त्रस्यत्यसाराद्घनात् । करात_6_0275कख

लोकावेक्षणतीक्ष्णधीः खलगिरं जानाति सत्यां नृपो धिग्वैदग्ध्यविमुग्धताव्यतिकरस्पृष्टं विधानं विधेः ॥ करात_6_0275गघ

मूढा चरणहीना सा श्रुतिवाह्यतया तया । करात_6_0276कख

वैधेयविप्रप्रकृतिरिव प्रायाद्विगर्ह्यताम् ॥ करात_6_0276गघ

उद्वेजितस्तया शश्वत्तया स नरवाहनः । करात_6_0277कख

यथा विमाननोत्तप्तः स्वयं तत्याज जीवितम् ॥ करात_6_0277गघ

प्रकुप्यप्रतीकार्ये स्वतेजस्तप्तचेतसाम् । करात_6_0278कख

शरणं मरणं किमिवान्यद्यशोर्थिनाम् ॥ करात_6_0278गघ

शशिहीनेव रजनी सत्यत्यक्तेव भारती । करात_6_0279कख

विरराज न राजश्रीर्नरवाहनवर्जिता ॥ करात_6_0279गघ

सा क्रौर्याभ्यासविषमा हन्तुं विततविक्रमान् । करात_6_0280कख

संग्रामडामरसुतान्समीपस्थानचिन्तयत् ॥ करात_6_0280गघ

निजमुत्तरघोषं ते तद्भयेन विनिर्गताः । करात_6_0281कख

कय्यकद्वारपत्यादीन्कृतारब्धीन्व्यपादयन् ॥ करात_6_0281गघ

उत्पिञ्ज¹भितया राज्ञ्या त्यक्त्वा परिभवत्रपाम् । करात_6_0282कख

ते यत्नात्समपद्यन्त मानः स्वार्थार्थिनां कुतः ॥ करात_6_0282गघ

265.

--1) A3 gloss स्यनौ सुरागृहे गञ्जा भण्डागारे पुमानथेति कोशः.

--2) Thus A R G; perhaps, to be emended with G sec. manu गञ्जाध्यक्षस्ततः क्रमात्.

266.

--1) Thus emended according to conjectural reading ( sec manu) in G; A R G ( prima manu) नवायामदि॰.

269.

--1) Emended; A1 वंत्स्यति; G P वत्स्यति; R भर्त्स्यति; C वत्स्यति.

271.

--1) A3 ॰वृत्ताप॰.

--2) A3 तन्मृतातथा.

274.

--1) Thus A3; A1 किन्ताव॰.

[page 101]

स्थानेश्वरादिभुर्मुख्यैर्डामरैरितरैः समम् । करात_6_0283कख

ते भीताः पुरतस्तस्याः पुनरेत्य जजृम्भिरे ॥ करात_6_0283गघ

अथ तद्भीतया राज्ञ्या रक्के प्रमयमागते । करात_6_0284कख

आनीतः फल्गुणो भूयो वीरार्थिन्या निजान्तिकम् ॥ करात_6_0284गघ

राजकार्याणि कुर्वाणः स भूयः शस्त्रमग्रहीत् । करात_6_0285कख

न्यस्तशस्त्रोपि यत्सत्यं दुस्त्यजा भोगवासना ॥ करात_6_0285गघ

महिमा राजपुर्यादिजयिनस्तस्य पश्चिमः । करात_6_0286कख

अद्भुतो वृद्धबन्धक्या अवरुद्ध इवाभवत् ॥ करात_6_0286गघ

अभूदुदयराजस्य देवीभ्रातुरतिप्रियः । करात_6_0287कख

यः सहायोक्षपटले जयगुप्ताभिधः कुधीः ॥ करात_6_0287गघ

अन्येधिकारिणस्तेन सहिताः क्रूरवृत्तयः । करात_6_0288कख

कश्मीरेषु व्यधुर्लुण्ढिं दुष्कृतैस्तदुपार्जितैः ॥ करात_6_0288गघ

सौःशील्यभाजो मातुश्च पाप्मभिर्विधुरीकृतः । करात_6_0289कख

अभिमन्युः क्षणे तस्मिन्क्षयरोगेण पस्पृशे ॥ करात_6_0289गघ

पण्डितः पुण्डरीकाक्षो विद्वत्पुत्रैरुपस्कृतः । करात_6_0290कख

कृतश्रुतः स वैदुष्यतारुण्याभ्यां विदिद्युते ॥ करात_6_0290गघ

तथा विशुद्धप्रकृतेस्तस्य दुष्कृतसंगमः । करात_6_0291कख

शोषाधायी शिरीषस्य रविताप इवाभवत् ॥ करात_6_0291गघ

अर्धमानः¹ प्रजाचन्द्रस्तृतीयस्यां स कार्तिके । करात_6_0292कख

शुक्लेष्टचत्वारिंशाब्दे ग्रस्तो नियतिराहुणा ॥ करात_6_0292गघ

तत्पुत्रो नन्दिगुप्तस्तु बालश्चक्रे निजासने । करात_6_0293कख

वृद्धस्तनयशोकस्तु विहाय हृदये पदम् ॥ करात_6_0293गघ

सा शोकपिहितक्रौर्या तस्थौ प्रशमशीतला । करात_6_0294कख

रविरत्नशलाकेव ध्वान्तच्छन्नोष्मवैकृता ॥ करात_6_0294गघ

ततः प्रभृत्यद्भुताभिस्तस्या धर्मप्रवृत्तिभिः । करात_6_0295कख

कुकर्मभिरुपोढापि लक्ष्मीः प्राप्ता पवित्रताम् ॥ करात_6_0295गघ

नगराधिपतिर्भुय्यः सिन्धुभ्राता शुभाशयः । करात_6_0296कख

तदीयधर्मचर्यायां बभूव परिपोषकः ॥ करात_6_0296गघ

सा तेनोत्पादितानर्वजनरागा गतैनसा । करात_6_0297कख

ततः प्रभृत्यभूद्देवी सर्वलोकस्य संमता ॥ करात_6_0297गघ

राज्ञः स सचिवः सत्यं दुष्प्रापो लुप्तचण्डिमा । करात_6_0298कख

कुर्याद्यः सुखसेव्यत्वं हेमन्त इव भास्वतः ॥ करात_6_0298गघ

सा निर्मात्री विपन्नस्य सूनोः सुकृतवृद्धये । करात_6_0299कख

अभिमन्युस्वामिनोभूदभिमन्युपुरस्य च ॥ करात_6_0299गघ

अथ दिद्दापुरोपेतो दिद्दास्वामी तया कृतः । करात_6_0300कख

मठश्च मध्यदेशीयलाटशौडोत्र¹संश्रयः ॥ करात_6_0300गघ

भर्तुः कङ्कणवर्षस्य पुण्योत्कर्षाभिवृद्धये । करात_6_0301कख

चकार कङ्कणपुरं रमणी स्वर्णवर्षिणी ॥ करात_6_0301गघ

श्वेतशैलमयं चान्यं सा दिद्दास्वामिनं व्यधात् । करात_6_0302कख

धवलं चरणोद्भूतगङ्गाम्भःप्लवनैरिव ॥ करात_6_0302गघ

चक्रे काश्मीरिकाणां च वैशिकानां समाश्रयः¹ । करात_6_0303कख

तयात्युच्चचतुःशालो विहारश्चारुसंपदा ॥ करात_6_0303गघ

श्रीसिंहस्वामिनं नाम्ना सिःहराजस्य सा पितुः । करात_6_0304कख

मठं च विदधे स्थित्यै¹ दैशिकानां द्विजन्मनाम् ॥ करात_6_0304गघ

मठप्रतिष्ठावैकुण्ठनिर्माणाद्यैः स्वकर्मभिः । करात_6_0305कख

तयातिपावनश्चक्रे वितस्तासिन्धुसंगमः ॥ करात_6_0305गघ

तेषु तेषु प्रदेशेषु किमुक्तैर्भूरिभिः शुभैः¹ । करात_6_0306कख

सा प्रतिष्ठा व्यरचयच्चतुःषष्टिमिति श्रुतिः ॥ करात_6_0306गघ

जीर्णोद्धारकृता देव्या प्लुष्टप्राकारमण्डलाः । करात_6_0307कख

प्रायः सुरगृहाः सर्वे शिलावप्रावृताः कृताः ॥ करात_6_0307गघ

क्रीडाचङ्क्रमेण राज्ञ्याः पङ्ग्वा विग्रहवाहिनी । करात_6_0308कख

वल्गाभिधा वैवधिकी वल्गामठमकारयत् ॥ करात_6_0308गघ

तीर्थासेवनमौनभागपि तिमिः सक्तः स्वकुल्याशने वाताशान्प्रसते शिखी घनपयोमात्राशनोप्यन्वहम् । करात_6_0309कख

विश्वस्ताञ्जलचारिणः प्रकटितध्यानोपि भुङ्क्ते बकः सत्कर्माचरणेपि दोषविकृतौ¹ न प्रत्ययः पापिनाम् ॥ करात_6_0309गघ

चर्षणी¹ वर्षमात्रेण शान्तशोका बभूव सा । करात_6_0310कख

भोगोत्सुकार्भके तस्मिन्नप्तरि व्यभिचारकृत् ॥ करात_6_0310गघ

292.

--1) Thus A R G; Edd. वर्धमानः, found also sec. manu in R G. A2 gloss अर्धवयाः खण्डबिम्बश्च.

300.

--1) Thus A R G.

303.

--1) Thus corr. by A3 from A1 जनाश्र॰.

304.

--1) स्थित्यै omitted by A1 and supplied in margin by A2.

306.

--1) Thus A3; A1 श्रुताः.

309.

--1) Thus A1; A2 ॰विरतौ.

320.

--1) A2 gloss चर्मणी असती इत्यर्थः.

[page 102]

वर्ष एकान्न¹पञ्चाशे नीतः पक्षे सिते क्षयम् । करात_6_0311कख

स मार्गशीर्षद्वादश्याममार्गव्यग्रया तया ॥ करात_6_0311गघ

पौत्रस्त्रिभुवनो नाम मार्गशीर्षे¹ सितेहनि । करात_6_0312कख

पञ्चमेप्येकपञ्चाशे वर्षे तद्वत्तया हतः ॥ करात_6_0312गघ

अथ मृत्युपथे राज्यनाम्नि स्वैरं निवेशितः । करात_6_0313कख

क्रूरया चरमः पौत्रो भीमगुप्ताभिधस्तया ॥ करात_6_0313गघ

तस्मिन्नवसरे वृद्धः फल्गुणोपि व्यपद्यत । करात_6_0314कख

निगूढक्रौर्यदौःशील्या दिहा यद्गौरवाद्भूत् ॥ करात_6_0314गघ

बभूव साथ¹ सुस्पष्टदुष्टचेष्टाशतोत्कटा । करात_6_0315कख

भ्रष्टवक्त्रपटा मत्तदन्तिमूर्तिरिवोत्कटा ॥ करात_6_0315गघ

महाभिजनजातानामपि हा धिङ्निसर्गतः । करात_6_0316कख

सरितामिव नारीणां वृत्तिर्निम्नानुसारिणी ॥ करात_6_0316गघ

स्रोतोधिराज्यमधिगम्य विराजमानास्सिन्धोः प्रसूय कम्लाल्पपयोनिकेते । करात_6_0317कख

जाते सरस्यविरतं जलजे प्रसक्ता नार्यो महाभिजनजा अपि नीचभोग्याः ॥ करात_6_0317गघ

खशस्य बद्दिवासा¹ख्यपर्णोत्सग्रामजन्मनः । करात_6_0318कख

बाणस्य सूनुस्तुङ्गाख्योविशन्महिषपालकः ॥ करात_6_0318गघ

प्रविष्टो जातु कश्मीरांल्लेखहा¹रककर्मणा । करात_6_0319कख

सुगन्धिसीहप्रकटनागाट्टयिकषण्मुखैः ॥ करात_6_0319गघ

पञ्चभिर्भ्रातृभिः सार्धं सांधि¹विग्रहिकान्तिके² । करात_6_0320कख

देव्या दृग्गोचरं यातो हृदयावर्जकोभवत् ॥ तिलकम्॥ करात_6_0320गघ

रहःप्रवेशितो दूत्या स भाव्यर्थबलाद्युवा । करात_6_0321कख

संभुक्तभूरिजाराया अपि तस्याः प्रियोभवत् ॥ करात_6_0321गघ

तुङ्गानुरागिणी राज्ञी पापा लज्जोज्झिता ततः । करात_6_0322कख

रसदानेन वैमुख्यमाजं भुय्यमघातयत् ॥ करात_6_0322गघ

धिङ्निर्विचारान्कुपतीन्येषां विषमचेतसाम् । करात_6_0323कख

फलशून्या स्तुतिस्तोषे दोषे प्राणधनक्षयः ॥ करात_6_0323गघ

रक्कजो देवकलशो वेलावित्तः कृतस्तया । करात_6_0324कख

भुय्याधिकारे कौट्टन्यमाaचर्न्निस्त्रपो विटः ॥ करात_6_0324गघ

येपि कर्दमराजाद्या वीरा द्वारादिनायकाः । करात_6_0325कख

तेपि कौट्टन्यम¹भजन्नन्येषां गणनैव का ॥ करात_6_0325गघ

चतुष्पञ्चानि वर्षाणि तिष्ठन्नृपगृeहे शिशुः । करात_6_0326कख

भीमगुiप्तोभवद्यावत्किंचित्प्रौढीभवन्मतिः ॥ करात_6_0326गघ

राज्यव्यवस्था यावच्च पितामह्याश्च वृत्तयः । करात_6_0327कख

दुःस्थिताः प्रत्यभासनत संस्थाप्यास्तस्य चेतसि ॥ करात_6_0327गघ

अङ्गशीलविहीनाया निर्घृणाया विसर्गतः । करात_6_0328कख

नावन्नेयधियस्तस्याः स चिन्त्यः समपद्यत ॥ करात_6_0328गघ

अभिमन्यु¹वधूस्तं हि चक्रे गूढप्रवेशितम् । करात_6_0329कख

महाभिजनजं पुत्रं तस्मात्सोभूत्तथाविधः ॥ करात_6_0329गघ

सा देवकलशेनाथ दत्तमन्त्रा विशङ्किता । करात_6_0330कख

त्रपोज्झिता स्पष्टमेव भीमगुप्तमबन्धयत् ॥ करात_6_0330गघ

निगूढे नन्दिगुप्तादिद्रोहे लोकस्य योभवत् । करात_6_0331कख

संदेहः स तथा तेन व्यक्तकृत्येन वारितः ॥ करात_6_0331गघ

ताभिस्ताभिर्यातनाभिर्भीमगुप्तं निपात्य सा । करात_6_0332कख

षट्पञ्चाशेभवद्वर्षे स्वयं क्रान्तनृपासना ॥ करात_6_0332गघ

प्रवृद्धरागया राज्ञ्या दत्तोद्रेको दिने दिने । करात_6_0333कख

सर्वाधिकारी तुङ्गोथ बभूवाधरि¹ताखिलः ॥ करात_6_0333गघ

सभ्रातृकेन तुङ्गेन मीलिताः पूर्वमन्त्रिणः । करात_6_0334कख

राज्यविप्लवमाधातुमयतन्त विरागिणः ॥ करात_6_0334गघ

तेथ संमन्त्र्य कश्मीरानानिन्युः क्रूरपौरुषम् । करात_6_0335कख

उग्रं विग्रहराजाख्यं दिद्दाभ्रातुः सुतं नृपम् ॥ करात_6_0335गघ

मुख्याग्रहारान्स प्राप्तो विधातुं राज्यविप्लवम् । करात_6_0336कख

धीमान्प्रायोपवेशाय¹ द्रुतं प्रावेशय²द्द्विजान् ॥ करात_6_0336गघ

त्रिहितैक्येषु विप्रेषु लोकः सर्वोपि विप्लुतः । करात_6_0337कख

अन्वियेषान्वहं तुङ्गं तत्र तत्र जिघांसया ॥ करात_6_0337गघ

311.

--1) Thus A1; A3 एकोनप॰.

312.

--1) Thus corr. by later hand from A1 मार्गशीर्ष.

315.

--1) बभूव साथ supplied by A3 in space left by A1.

318.

--1) A4 gloss बोदोल् ग्रामः.

319.

--1) ख supplied by A3 in space left by A1.

320.

--1) Corr. by A3 from A1 सन्धि॰.

--2) Thus A1; A3 ॰कान्तरे.

325.

--1) Thus corr. by A3 from A1 कौटिन्य॰.

329.

--1) Thus corr. by A3 from A1 अभिमत्यव॰.

333.

--1) धारे supplied by A3 in space left by A1.

336.

--1) A3 gloss प्रावः भोजनत्यागः.

--2) Thus A1; A3 प्रायोजयद्द्वि॰.

[page 103]

कस्मिंश्चित्पिहितद्वारे तुङ्गं प्रच्छाद्य वेश्मनि । करात_6_0338कख

दिनानि कतिचिद्दिहा तस्थावास्कन्दशङ्किनी ॥ करात_6_0338गघ

तथा स्वर्णप्रदानेन सुमनोमन्तकादयः । करात_6_0339कख

ब्राह्मणाः समगृह्यन्त ततः प्रायो व्यवर्तत ॥ करात_6_0339गघ

एवं तस्मिन्महाक्षेपे तथा दानेन वारिते । करात_6_0340कख

ययौ विग्रहराजः स भग्नशक्तिर्यथागतम् ॥ करात_6_0340गघ

अथ दार्द्यं सभासाद्य तुङ्गाद्याः प्रभविष्णवः । करात_6_0341कख

शनैः कर्दमराजादीञ्जिश्नुर्विहितविप्लवान् ॥ करात_6_0341गघ

सुलक्कनो रक्कसूनुस्तथान्ये मुख्यमन्त्रिणः । करात_6_0342कख

रुष्टैर्निर्वासिता देशात्तुष्टैस्तैः संप्रवेशिताः ॥ करात_6_0342गघ

प्रवर्धमानवैरेण गूढदूतैर्विसर्जितैः । करात_6_0343कख

प्रायं विग्रहराजेन ब्राह्मणः कारिताः पुनः ॥ करात_6_0343गघ

उत्क्रोचादित्सया विप्रा भूयः प्रायविधायिनः । करात_6_0344कख

लब्धस्थैर्येण तुङ्गेन संनिपत्यापहस्तिताः ॥ करात_6_0344गघ

तेषां मध्ये वसन्गूढमादित्याख्यः पलायितः । करात_6_0345कख

हतो विग्रहराजस्य प्रियः कटकवारिकः ॥ करात_6_0345गघ

शस्त्रक्षतः प्रतीहारो वत्सराजाभिधः पुनः । करात_6_0346कख

न्यङ्कोतकादिभिर्धावञ्जीवग्राहमगृह्यत ॥ करात_6_0346गघ

ते स्वर्णाग्राहिणो विप्राः सुमनोमन्तकादयः । करात_6_0347कख

सर्वेपि बद्धास्तुङ्गेन कारागारं प्रवेशिताः ॥ करात_6_0347गघ

अथ फल्गुणनाशेन दृप्ते राजपुरीपितौ । करात_6_0348कख

तां प्रत्यारब्धिरभवत्क्रुद्यतां सर्वमन्त्रिणाम् । करात_6_0348गघ

निपत्य संकटे वीरः पृथ्वीपालाभिधस्ततः । करात_6_0349कख

चक्रे राजपुरीराजः काश्मीरिकाबलक्षयम् ॥ करात_6_0349गघ

शिपाटको हंसराजो विपन्नौ तत्र मन्त्रिणौ । करात_6_0350कख

चन्द्राद्यैर्दुर्गतिर्दृष्टा¹ मरणं यत्र भेष²जम् ॥ करात_6_0350गघ

अथान्येन पथाकस्मात्तुङ्गः सार्धं सहोदरैः । करात_6_0351कख

कृत्स्नां राजपुरीं वीरः प्रविश्य सहसादहत् ॥ करात_6_0351गघ

ननाश तेनोपायेन पृत्वीपालः स पार्थिवः । करात_6_0352कख

शेषाणां मन्त्रिणां सैन्यं प्राप मुक्तिं च संकटात् ॥ करात_6_0352गघ

अबलः सन्स भूपालस्तुङ्गाय प्रददौ करम् । करात_6_0353कख

एवं कृतं तदा तेन नष्टस्था¹र्थस्य योजनम् ॥ करात_6_0353गघ

प्रविशन्नगरं तुङ्गस्ततः स्वीकृतकम्पनः । करात_6_0354कख

चकार डामरग्रामसंहारं सिंहविक्रमः ॥ करात_6_0354गघ

दिद्दाप्युदयराजस्य भ्रातुःञ् पुत्रं परीक्षितम् । करात_6_0355कख

चक्रे संग्रामराजाख्यं युवराजमशङ्किता ॥ करात_6_0355गघ

सा हि सर्वाञ्शिशुप्रायान्पुरो भ्रातृसुतान्स्थितान् । करात_6_0356कख

परीक्षितुं मुमोचाग्रे पालेवतफलावलिम् ॥ करात_6_0356गघ

शक्तः कियन्ति कः प्राप्तुं फलान्यत्रेतिवादिनी । करात_6_0357कख

साभवद्राजपुत्राणां तेषाम् कलहकारणम् ॥ करात_6_0357गघ

गृहीताल्पफलांलग्नप्रहारांस्तान्ददर्श च । करात_6_0358कख

संग्रामराजं¹ र्वस्वल्पफलभाजमविक्षतम् ॥ करात_6_0358गघ

अनन्तफलसंप्राप्तावक्षतत्वे च कारणम् । करात_6_0359कख

सविस्मयं तथा पृष्टः स तामेवं तदान्नवीत् ॥ करात_6_0359गघ

अन्योन्यकलहव्यग्रानेतान्कृत्वा पृथग्वसन् । करात_6_0360कख

समवापं फलान्यस्मिन्न चाभूवं परिक्षतः ॥ करात_6_0360गघ

व्यसनं संप्रवेश्या¹न्यान्स्थितानामप्रमादिनाम् । करात_6_0361कख

न काः क्लेशाविहीनानां² घटन्ते स्वार्थसिद्धयः ॥ करात_6_0361गघ

श्रुत्वेति तस्य सा वाचमप्रमत्तत्वदूतिकाम् । करात_6_0362कख

भीरुर्नारीस्वभावेन राज्येमन्यत योग्यताम् ॥ करात_6_0362गघ

शूरस्य लभ्यं शौर्येण भीरोर्भीरुतया यथा । करात_6_0363कख

कार्यं हि प्रतिभात्यन्तर्न भवेच्च तदन्यथा ॥ करात_6_0363गघ

काष्ठं बह्न्युज्झितमपि भवेच्छीतशान्त्यै कपीनां लोम्नां शुद्ध्यै सलिलमनलश्चाग्नि¹शौचैणकानाम् । करात_6_0364कख

जन्तोर्भावा विदधति यथा भाविनः² कार्यसिद्धिं तत्त्वं तेषां क्वचन वस्तुतो नास्ति किंचित् ॥ करात_6_0364गघ

350.

--1) Thus A3; A1 ॰दुर्गतिं दृष्ट्वा.

--2) Thus corr. by later hand from A1 भैष॰.

353.

--1) नष्टस्था supplied by A3 in space left by A1.

358.

--1) राजं omitted by A1 and supplied by A3.

361.

--1) Thus corr. by A1 व्यसने संप्रविश्या॰.

--2) Thus corr. by A3 from A1 ॰विहीनां.

364.

--1) A3 gloss अग्निशौचा मृगा अग्निमश्नन्ति विषमूषकाः विषं च न विपद्यन्ते जीविता-----.

--2) A3 यथाभावनं.

[page 104]

तस्यामेकान्नशीत्यब्दशुक्लभाद्राष्टमीदिने । करात_6_0365कख

देव्यां दिवं प्रयतायां युवराजोभवन्नृपः ॥ करात_6_0365गघ

स्त्रीसंबन्धेन भूपालवंश्या¹नां भुवनाद्भुतः । करात_6_0366कख

तृतीयः परिवर्तोयं वर्ततेमुत्र मण्डले ॥ करात_6_0366गघ

निर्नष्ट¹कण्टककुले वसुसंपदाद्ये श्रीसा²तवाहकुलमाप महीतलेस्मिन् । करात_6_0367कख

दावाग्निदग्धकुतरौ जलदाम्बुसिक्ते चूतप्ररोह इव केलिवने प्रवृद्धिम्³ ॥ करात_6_0367गघ

अथ स मृदुतयान्तर्गूढधैर्यानुभावः सुखमवनिमशेषां दोष्णि संग्रामराजः । करात_6_0368कख

विसकुलनिभशोभानिह्नुतप्राणसारः फणकुल¹ उरगाणामीशितेव न्यधत्त ॥ करात_6_0368गघ

(1)इति श्रीकाश्मीरिकमहामात्यचप्पकप्रभुसूनोः कल्हणस्य कृतौ राजतरङ्गिण्यां षष्ठस्तरङ्गः(2) ॥

अत्र वर्षचतुःषष्टौ मासेप्यर्धे दिनेषु च ।

अष्टस्वभूवन्भूपाला दश भूभोगभोगिनः(3) ॥

366.

--1) Thus corr. by later hand from A1 ॰वंशा॰.

367.

--1) Thus corr. by A3 from A1 निष्पन्नक॰.

--2) Thus corr. by A2 from A1 सालवा॰; R G as above.

--3) A3 प्ररूढिम्.

368.

--1) Thus corr. by A3 from A1 फलकुल.

Colophon.

--1) A3 inserts here the note: रा॰ 10 ग्र 369 ॥ आदितः रा॰ 92 ग्रन्थः 1663 ॥.

--2) A1 adds here: लिखितश्चैष राजानकरत्नकण्टेन.

--3) A3 भागिनः.

[page 105]