महाभारतम्-05-उद्योगपर्व-095
| ← उद्योगपर्व-094 | महाभारतम् पञ्चमपर्व महाभारतम्-05-उद्योगपर्व-095 वेदव्यासः |
उद्योगपर्व-096 → |
| महाभारतस्य पर्वाणि |
|---|
श्रीकृष्णेन धृतराष्ट्रंप्रति सन्ध्यर्थं स्वस्यागमनकथनम् ।। 1 ।।
सन्धिविग्रहपक्षयोः गुणदोषपर्वनपूर्वकं पाण्डवविज्ञापननिवेदनम् ।। 2 ।।
तथा हितमुपदिश्य अन्ते यथारुचि करणाभिधानम् ।। 3 ।।
वैशंपायन उवाच। | 5-95-1x |
तेष्वासीनेषु सर्वेषु तूष्णींभूतेषु राजसु। | 5-95-1a 5-95-1b |
जीमूत इव धर्मान्ते सर्वां संश्रावयन्सभाम् । | 5-95-2a 5-95-2b |
श्रीभगवानुवाच। | 5-95-3x |
कुरूणां पाण्डवानां च शमः स्यादिति भारत । | 5-95-3a 5-95-3b |
राजन्नान्यत्प्रवक्तव्यं तव नैःश्रेयसं वचः । | 5-95-4a 5-95-4b |
इदं ह्यद्य कुलं श्रेष्ठं सर्वराजसु पार्थिव । | 5-95-5a 5-95-5b |
कृपानुकम्पा कारुण्यमानृशंस्यं च भारत । | 5-95-6a 5-95-6b |
तस्मिन्नेवंविधे राजन्कुले महति तिष्ठति। | 5-95-7a 5-95-7b |
त्वं हि धारयिता श्रेष्ठः कुरूणां कुरुसत्तम। | 5-95-8a 5-95-8b |
ते पुत्रास्तव कौरव्य दुर्योधनपुरोगमाः। | 5-95-9a 5-95-9b |
अशिष्टा गतमर्यादा लोभेन हृतचेतसः। | 5-95-10a 5-95-10b |
सेयमापन्महाघोरा कुरुष्वेव समुत्थिता । | 5-95-11a 5-95-11b |
शक्या चेयं शमयितुं त्वं चेदिच्छसि भारत । | 5-95-12a 5-95-12b |
त्वय्यधीनः शमो राजन्मयि चैव विशांपते । | 5-95-13a 5-95-13b |
आज्ञा तव हि राजेन्द्र कार्या पुत्रैः सहान्वयैः । | 5-95-14a 5-95-14b |
तव चैव हितं राजन्पाण्डवानामथो हितम् । | 5-95-15a 5-95-15b |
स्वयं निष्फलमालक्ष्य संविधत्स्व विशांपते । | 5-95-16a 5-95-16b |
धर्मार्थयोस्तिष्ठ राजन्पाण्डवैरभिरक्षितः । | 5-95-17a 5-95-17b |
न हि त्वां पाण्डवैर्जेतुं रक्ष्यमाणं महात्मभिः । | 5-95-18a 5-95-18b |
यत्र भीष्मश्च द्रोणश्च कृपः कर्णो विविंशतिः । | 5-95-19a 5-95-19b |
सैन्धवश्च कलिङ्गश्च काम्भोजश्च सुदक्षिणः । | 5-95-20a 5-95-20b |
सात्यकिश्च महातेजा युयुत्सुश्च महारथः । | 5-95-21a 5-95-21b |
लोकस्येश्वरतां भूयः शत्रुभिश्चाप्यधृष्यताम्। | 5-95-22a 5-95-22b |
तस्य ते पृथिवीपालास्त्वत्समाः पृथिवीपते । | 5-95-23a 5-95-23b |
स त्वं पुत्रैश्च पौत्रैश्च पितृभिर्भ्रातृभिस्तथा । | 5-95-24a 5-95-24b |
एतानेव पुरोधाय यत्कृत्य च यथा पुरा। | 5-95-25a 5-95-25b |
एतैर्हि सहितः सर्वैः पाण्डवैः स्वैश्च भारत । | 5-95-26a 5-95-26b |
तैरेवोपार्जितां भूमिं भोक्ष्यसे च परन्तप । | 5-95-27a 5-95-27b |
संयुगे वै महाराज दृश्यते सुमहान्क्षयः। | 5-95-28a 5-95-28b |
पाण्डवैर्निहतैः सङ्ख्ये पुत्रैर्वापि महाबलैः । | 5-95-29a 5-95-29b |
शूराश्च हि कृतास्त्राश्च सर्वे युद्धाभिकाङ्क्षिणः। | 5-95-30a 5-95-30b |
न पश्येम कुरून्सर्वान्पाण्डवांश्चैव संयुगे। | 5-95-31a 5-95-31b |
समवेताः पृथिव्यां हि राजानो राजसत्तम । | 5-95-32a 5-95-32b |
त्राहि राजन्निमं लोकं न नश्येयुरिमाः प्रजाः। | 5-95-33a 5-95-33b |
शुक्ला वादन्या ह्रीमन्त आर्याः पुण्याभिजातयः ।। | 5-95-34a 5-95-34b |
शिवेनेमे भूमिपालाः समागम्य परस्परम्। | 5-95-35a 5-95-35b |
सुवाससः स्रग्विणश्च सत्कृता भरतर्षभ । | 5-95-36a 5-95-36b |
हार्दं यत्पाण्डवेष्वासीत्प्राप्तोऽस्मिन्नायुषः क्षये । | 5-95-37a 5-95-37b |
बाला विहीनाः पित्रा ते त्वयैव परिवर्धिताः । | 5-95-38a 5-95-38b |
भवतैव हि रक्ष्यास्ते व्यसनेषु विशेषतः। | 5-95-39a 5-95-39b |
आहुस्त्वां पाण्डवा राजन्नभिवाद्य प्रसाद्य च। | 5-95-40a 5-95-40b |
द्वादशेमानि वर्षाणि वने निर्व्युषितानि नः। | 5-95-41a 5-95-41b |
स्थाता नः समये तस्मिन्पितेति कृतनिश्चयाः । | 5-95-42a 5-95-42b |
तस्मिन्नः समये तिष्ठ स्थितानां भरतर्षभ । | 5-95-43a 5-95-43b |
त्वं धर्ममर्थं संजानन्सम्यङ्वस्त्रातुमर्हसि ।। | 5-95-44a 5-95-44b |
स भवान्मातृपितृव्रदस्मासु प्रतिपद्यताम् ।। | 5-95-45a 5-95-45b |
वर्तामहे त्वयि च तां त्वं च वर्तस्व नस्तथा ।। | 5-95-46a 5-95-46b |
संस्थापय पथिप्वस्मांस्तिष्ठ धर्मे सुवर्त्मनि ।। | 5-95-47a 5-95-47b |
धर्मज्ञेषु सभासत्सु नेह युक्तमसांप्रतम् ।। | 5-95-48a 5-95-48b |
हन्यते प्रेक्षमाणानां हतास्तत्र सभासदः ।। | 5-95-49a 5-95-49b |
नचास्य शल्यं कृन्तन्ति विद्धास्तत्र सभासदः ।। | 5-95-50a 5-95-50b |
ये धर्ममनुपश्यन्तस्तूष्णीं ध्यायन्त आसते । | 5-95-51a 5-95-51b |
शक्यं किमन्यद्वक्तुं ते दानादन्यञ्जनेश्वर । | 5-95-52a 5-95-52b |
धर्मार्थौ संप्रधार्यैव यदि सत्यं ब्रवीम्यहम् । | 5-95-53a 5-95-53b |
प्रशाम्य भरतश्रेष्ठ मा मन्युवशमन्वगाः । | 5-95-54a 5-95-54b 5-95-54c |
अजातशत्रुं जानीषे स्थितं धर्मे सतां सदा। | 5-95-55a 5-95-55b |
दाहितश्च निरस्तश्च त्वामेवोपाश्रितः पुनः । | 5-95-56a 5-95-56b |
स तत्र विवसन्सर्वान्वशमानीय पार्थिवान्। | 5-95-57a 5-95-57b |
तस्यैवं वर्तमानस्य सौबलेन जिहीर्षता। | 5-95-58a 5-95-58b |
स तामवस्थां संप्राप्य कृष्णां प्रेक्ष्य सभां गताम्। | 5-95-59a 5-95-59b |
अहं तु तव तेषां च श्रेय इच्छामि भारत । | 5-95-60a 5-95-60b |
अनर्थमर्थं मन्वानोऽप्यर्थं चानर्थमात्मनः । | 5-95-61a 5-95-61b |
स्थिताः शुश्रूषितुं पार्थाः स्थिता योद्धुमरिन्दमाः । | 5-95-62a 5-95-62b |
वैशंपायन उवाच। | 5-95-63x |
तद्वाक्यं पार्थिवाः सर्वे हृदयैः समपूजयन्। | 5-95-63a 5-95-63b |
।। इति श्रीमन्महाभारते उद्योगपर्वणि |
5-95-3 आगतः अहमिति शेषः ।। 5-95-6 कृपा परस्य सुखार्थे यत्नः। अनुकम्पा परदुःखदर्शने त्रासः। कारुण्यं परदुःखप्रहाणार्थो यत्नः। आनृशंस्यं परदुःखाप्रदानम् ।। 5-95-8 बाह्येषु द्यूतादिषु । आभ्यन्तरेषु जतुगृहादिषु ।। 5-95-11 कुरुष्वेव भवत्स्वेव नतु पाण्डवेषु ।। 5-95-14 एषामपि एषामेव ।। 5-95-15 शासनकाङ्क्षिणः पुत्रान् शासितुमिच्छतस्तव ।। 5-95-16 निष्फलं वैरम्। संविधत्स्व शमं कुरु ।। 5-95-23 पाण्डवैः सह संधास्यन्ते सन्धि करिष्यन्ति ।। 5-95-25 अखिलां निष्कण्टकाम् ।। 5-95-33 प्रकृतिं सत्त्वगुणम् ।। 5-95-42 स्थाता स्थास्यति ।। 5-95-50 आरुजति हिनस्ति। अनुकूलजान् कूलं कूलमनुमृत्य जातान् वृक्षादीन् ।। 5-95-58 परमोपधिः महच्छद्म ।।
| उद्योगपर्व-094 | पुटाग्रे अल्लिखितम्। | उद्योगपर्व-096 |