महाभारतम्-05-उद्योगपर्व-084

महाभारतम्
पञ्चमपर्व
महाभारतम्-05-उद्योगपर्व-084
वेदव्यासः

महाभारतस्य पर्वाणि

श्रीकृष्णप्रयाणे कुरुपराजयसूचकदुर्निमित्तसमुत्पत्तिः ।। 1 ।।
श्रीकृष्णस्य शुभशकुनसमुदयः ।। 2 ।।
मार्गे तत्रतत्र विपरगणाद्यश्वर्चितस्य कृष्णस्य सायाह्ने वृकस्थलाभिगमनम् ।। 3 ।।
तत्रत्यद्विजव्रजपूजितस्य कृष्णस्य तद्गृहगमनागमनपूर्वकं तान्भोजयित्वा तद्रजन्यां वृकस्थले सुखसंवासः ।। 4 ।।

जनमेजय उवाच।	5-84-1x
कथं प्रयातो दाशार्हो महात्मा मधुसूदनः। कानि वा व्रजतस्तस्य निमित्तानि महौजसः ।।	5-84-1a 5-84-1b
वैशंपायन उवाच।	5-84-2x
तस्य प्रयाणे यान्यसन्निमित्तानि महात्मनः। तानि मे श्रृणु सर्वाणि दैवान्यौत्पातिकानि च ।।	5-84-2a 5-84-2b
अनभ्रेऽशनिनिर्घोषः सविद्युत्समजायत । अन्वगेव च पर्जन्यः प्रावर्षद्विघने भृशम् ।।	5-84-3a 5-84-3b
प्रत्यगूहुर्महानद्यः प्राङ्मुखाः सिन्धुसप्तमाः । विपरिता दिशः सर्वा न प्राज्ञायत किंचन ।।	5-84-4a 5-84-4b
प्राज्वलन्नग्नयो राजन्पृथिवी समकम्पत । उदपानाश्च कुम्भाश्च प्रासिञ्चञ्शतशो जलम् ।।	5-84-5a 5-84-5b
तमःसंवृतमप्यासीत्सर्वं जगदिदं तथा। न दिशो नादिशो राजन्प्रज्ञायन्तेस्म रेणुना ।।	5-84-6a 5-84-6b
प्रादुरासीन्महाञ्छब्दः खेशरीरमदृश्यत । सर्वेषु राजन्देशेषु तदद्भुतमिवाभवत् ।।	5-84-7a 5-84-7b
प्रामथ्नाद्धास्तिनपुरं वातो दक्षिणपश्चिमः । आरुजन्गणशो वृक्षान्परुषोऽशनिनिःस्वनः ।।	5-84-8a 5-84-8b
यत्रयत्र च वार्ष्णेयो वर्तते पथि भारत । तत्रतत्र सुखो वायुः सर्वं चासीत्प्रदक्षिणम् ।।	5-84-9a 5-84-9b
ववर्ष पुष्पवर्षं च कमलानि च भूरिशः । समश्च पन्था निर्दुःखो व्यपेतकुशकण्टकः ।।	5-84-10a 5-84-10b
संस्तुतो ब्राह्मणैर्गीर्भिस्तत्रतत्र सहस्रशः । अर्च्यते मधुपर्कैश्च वसुभिश्च वसुप्रदः ।।	5-84-11a 5-84-11b
तं किरन्ति महात्मानं वन्यैः पुष्पैः सुगन्धिभिः । स्त्रियः पथि समागम्य सर्वभूतहिते रतम् ।।	5-84-12a 5-84-12b
स शालिभवनं रम्यं सर्वसस्यसमाचितम्। सुख परमधर्मिष्ठमभ्यगाद्भरतर्षभ ।।	5-84-13a 5-84-13b
पश्यन्बहुपशून्ग्रामान्रम्यान्हृदयतोपणान्। पुराणि च व्यतिकामन्राष्ट्राणि विविधानि च ।।	5-84-14a 5-84-14b
नित्यं हृष्टाः सुमनसो भारतैरभिरक्षिताः। नोद्विग्नाः परचक्राणां व्यसनानामकोविदाः ।।	5-84-15a 5-84-15b
उपप्लाव्यादथागम्य जनाः पुरनिवासिनः। यथ्यतिष्ठन्त सहिता विष्वक्सेनदिदृक्षया ।।	5-84-16a 5-84-16b
ते तु सर्वे समायान्तमग्निमिद्धमिव प्रभुम् । अर्चयामासुरर्चार्हं देशातिथिमुपस्थितम् ।।	5-84-17a 5-84-17b
वृकस्थलं समासाद्य केशवः परवीरहा । प्रकीर्णरश्मावादित्ये व्योम्नि वै लोहितायति ।।	5-84-18a 5-84-18b
` ततो ह्यनुचरान्सर्वानुवाच मधुसूदनः। युधिष्ठिरस्य कार्यार्थमिह वत्स्यामहे वयम् ।।	5-84-19a 5-84-19b
तस्य तन्मतमाज्ञाय चक्रुरावसथं नराः । क्षणेन चान्नपानानि ररावन्ति समार्जयन् ।।'	5-84-20a 5-84-20b
अवतीर्य रथात्तूर्णं कृत्वा शौचं यथाविधि । रथमोचनमादिश्य सन्ध्यामुपविवेश ह ।।	5-84-21a 5-84-21b
दारुकोऽपि हयान्मुक्त्वा परिचर्य च शास्त्रतः। मुमोच सर्वं योक्तादि मुक्त्वा चैतानवासृजत् ।।	5-84-22a 5-84-22b
तस्मिन्ग्रामे प्रधानास्तु य आसन्ब्राह्मणा नृप । आर्याः कुलीना ह्रीमन्तो ब्राह्मीं वृत्तिमनुष्ठिताः ।।	5-84-23a 5-84-23b
तेऽभिगम्य महात्मानं हृषीकेशमरिन्दमम्। पूजां चक्रुर्यथान्यायमाशीर्मङ्गलसंयुताम् ।।	5-84-24a 5-84-24b
ते पूजयित्वा दाशार्हं सर्वलोकेषु पूजितम्। न्यवेदयन्त वेश्मानि गुणवन्ति महात्मने ।।	5-84-25a 5-84-25b
तान्प्रभुः कृतमित्युक्ता सत्कृत्य च यथार्हतः । अभ्येत्य चैषां वेश्मानि पुनरायात्सहैव तैः ।।	5-84-26a 5-84-26b
सुमृष्टं भोजयित्वा च ब्राह्मणांस्तत्र केशवः । भुक्ता च सह तैः सर्वैरवसत्तां क्षपां सुखम् ।।	5-84-27a 5-84-27b
।। इति श्रीमन्महाभारते उद्योगपर्वमि भगवद्यानपर्वणि चतुरशीतितमोऽध्यायः ।।

5-84-2 दैवानि कशुनानि। औत्पातिकानि अशकुनानि ।। 5-84-7 खेशरीरं छायापुरुषशरीरम् ।। 5-84-13 भवन्ति अस्मिन्निति भवने क्षेत्रम् ।। 5-84-16 उपप्लाव्यात् ग्रामात् ।। 5-84-

उद्योगपर्व-083

पुटाग्रे अल्लिखितम्।

उद्योगपर्व-085