महाभारतम्-04-विराटपर्व-052
| ← विराटपर्व-051 | महाभारतम् चतुर्थपर्व महाभारतम्-04-विराटपर्व-052 वेदव्यासः |
विराटपर्व-053 → |
| महाभारतस्य पर्वाणि |
|---|
भीष्मेण दुर्योधनंप्रति हेतूपन्यासपूर्वकं युधिष्ठिरंप्रति श्रुतवनवासादिकालस्य परिसमाप्तिकथनम् ।। 1 ।। भीष्मेणार्जुनपराक्रमप्रशंसनपूर्वकं पाण्डवैः सह संधिविधानेपि दुर्योधनेन तत्प्रतिषेधनम् ।। 2 ।। भीष्मेण द्रोणवचनाद्गोभिः सह दुर्योधनस्य प्रस्थापनपूर्वकं सेनाया व्यूहीकरणेन समराभियानम् ।। 3 ।।
भीष्म उवाच। | 4-52-1x |
कलाः काष्ठाश्च युज्यन्ते मुहूर्ताश्च दिनानि च। | 4-52-1a 4-52-1b |
ऋतवश्चापि युज्यन्ते तथा संवत्सरा अपि। | 4-52-2a 4-52-2b |
तेषां कालातिरेकेण ज्योतिषां च व्यतिक्रमात्। | 4-52-3a 4-52-3b |
एषामभ्यधिका मासाः पञ्च च द्वादश क्षपाः । | 4-52-4a 4-52-4b |
पूर्वेद्युरेव निर्वृत्तस्ततो बीभत्सुरागतः ।। | 4-52-5a |
सर्वं यथावच्चरितं यद्यदेभिः प्रतिश्रुतम्। | 4-52-6a 4-52-6b |
सर्वे पञ्च महात्मानः सर्वे धर्मार्थकोविदाः। | 4-52-7a 4-52-7b |
कामात्क्रोधाच्च लोभाच्च कामक्रोधभयादपि । | 4-52-8a 4-52-8b |
अलुब्धाश्चैव कौन्तेयाः कृतवन्तश्च दुष्करम्। | 4-52-9a 4-52-9b |
तदैव ते हि विक्रान्तुमीषुः कौरवनन्दनाः । | 4-52-10a 4-52-10b |
यश्चानृत इति ख्यातः स च गच्छेत्पराभवम् । | 4-52-11a 4-52-11b |
प्राप्ते तु काले स्वानर्थान्नोत्सृजेयुर्नरर्षभाः । | 4-52-12a 4-52-12b |
प्रतियुद्ध्येम समरे सर्वशस्त्रभृतांवरम् ।। | 4-52-13a |
तस्माद्यदत्र कल्याणं लोके सद्भिरनुष्ठितम्। | 4-52-14a 4-52-14b |
न हि पश्यामि संग्रामे कदाचिदपि कौरव । | 4-52-15a 4-52-15b |
संप्रवृत्ते तु संग्रामे भावाभावौ जयाजयौ । | 4-52-16a 4-52-16b |
तस्माद्युद्धोपचरितं कर्म वा धर्मसंहितम् । | 4-52-17a 4-52-17b |
एको हि समरे पार्थः पृथिवीं निर्दहेच्छरैः । | 4-52-18a 4-52-18b 4-52-19c |
दुर्योधन उवाच। | 4-52-19x |
नाहं राज्यं प्रदास्यामि पाण्डवेभ्यः पितामह। | 4-52-19a 4-52-19b 4-52-19c |
वैशंपायन उवाच। | 4-52-20x |
भीष्मस्योपरते वाक्ये तथा दुर्योधनस्य च। | 4-52-20a 4-52-20b |
यत्तु युद्धोपचरितं भवेद्वा धर्मसंहितम्। | 4-52-21a 4-52-21b |
अत्र या मामिका बुद्धिः श्रूयतां यदि रोचते । | 4-52-22a 4-52-22b |
राजा बलचतुर्भागं क्षिप्रमादाय गच्छतु । | 4-52-23a 4-52-23b 4-52-23c |
अहं भीष्मश्च कर्णश्च अश्वत्थामा कृपस्तथा। | 4-52-24a 4-52-24b |
एवं राजा सुगुप्तः स्यान्न क्लैब्यं गन्तुमर्हति । | 4-52-25a 4-52-25b 4-52-25c |
वैशंपायन उवाच। | 4-52-26x |
तद्वाक्यं रुरुचे तेषां द्रोणेनोक्तं महात्मना । | 4-52-26a 4-52-26b |
भीष्मः प्रस्थाप्य राजानं गोधनं तदनन्तरम् । | 4-52-27a 4-52-27b |
द्रोणस्योपरते वाक्ये भीष्मः प्रोवाच बुद्धिमान्। | 4-52-28a 4-52-28b 4-25-28c |
विकर्णश्च महावीर्यो दुर्मुखश्च परन्तपः। | 4-52-29a 4-52-29b 4-52-29c |
अग्रतः सूतपुत्रस्तु कर्णस्तिष्ठतु दंशितः। | 4-52-30a 4-52-30b |
सर्वे महारथाः शूरा महेष्वासा महाबलाः । | 4-52-31a 4-52-31b |
वैशंपायन उवाच। | 4-52-32x |
अभेद्यं परसैन्यानां व्यूहं व्यूह्य कुरूत्तमः । | 4-52-32a 4-52-32b |
तस्य व्यूहस्य पश्चार्धे भीष्मश्चाथोद्यतायुधः । | 4-52-33a 4-52-33b |
।। इति श्रीमन्महाभारते विराटपर्वणि |
4-52-18 तस्माद्यद्धोचितं कर्मेति धo पाठः ।। 18 ।। 4-52-32 पद्मगर्भमिति थo पाठः ।। 32 ।।
।। द्विपञ्चाशोऽध्यायः ।। 52 ।।
| विराटपर्व-051 | पुटाग्रे अल्लिखितम्। | विराटपर्व-053 |